“คุณครูจ๋า พ่อแม่จ๋า หนูไม่ได้โง่ ไม่ใช่เด็กไม่รับผิดชอบ หนูไม่ได้จงใจดื้อ

ที่ทำการบ้านไม่ได้ หนูพยายามแล้ว หนูอยากเก่งขึ้น อย่าดุด่าหนู ช่วยเข้าใจหนูที”

ปัญหาการเรียนเป็นเรื่องที่พบได้บ่อยมากในปัจจุบัน ซึ่งก็สามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ แต่ที่พบได้บ่อย ก็คือ ภาวะเรียนรู้ช้าในบางวิชาโดยที่ IQ ปกติ (LD: Specific Learning Disorder ชื่อเดิม Learning Disorder) โดยพบได้ถึงประมาณ 4-10% เลยทีเดียว โดยที่เด็กๆ เหล่านี้มักมี IQ คือระดับสติปัญญา และความฉลาดเป็นปกติ (เด็กที่มีปัญหาการเรียน มีจำนวนไม่มากนักที่มีปัญหา IQ ต่ำ)

มีเด็กจำนวนมากที่ถูกดุ ว่า “ไม่ฉลาด ไม่ตั้งใจเรียน ไม่รับผิดชอบ ไม่เชื่อฟัง” แต่ในมุมของเด็ก คุณรู้หรือไม่ว่า “เขาพยายามเต็มที่เท่าที่เขาทำได้แล้ว” เขาก็อยากเก่งกว่านี้ และเขาจะดีขึ้นได้อย่างรวดเร็ว ถ้าคุณเริ่มจากการเรียนรู้และความเข้าใจ

IQ ปกติ แต่มีปัญหาในการอ่าน เขียน คำนวณ

บ่อยครั้งที่เราจะสามารถพบได้ว่าเด็กที่ IQ ปกติ หรือฉลาด แต่กลับมีปัญหาในการ อ่าน/เขียน/คำนวณ โดยจะสังเกตได้ว่าเด็กเหล่านี้มักอ่านผิด ช้า ตะกุกตะกัก อ่านไปสะกดไป จับใจความไม่ได้, การเขียนก็มักสะกดไม่ถูก สลับ ไม้เอกไม้โท เขียนกลับหัว เช่น b-d ด-ค, เรื่องเลขเด็กอาจไม่เข้าใจตัวเลข และสัญลักษณ์ทางคณิต บวกลบเลขง่ายๆไม่ได้ แต่กลับทำวิชาอื่นๆ ได้ดี และมักฉลาดในเรื่องอื่น เช่นความรู้รอบตัว/การเล่นกับเพื่อนฯ… นี่แหล่ะ! เป็นสัญญาณที่บ่งบอกว่า เด็กๆ เหล่านี้อาจมีภาวะเรียนรู้ช้าบางวิชา (Learning Disorder:LD) อยู่ก็เป็นได้

ที่น่าเสียใจก็คือ เด็กเหล่านี้มักถูกเข้าใจผิดว่าไม่ฉลาด จงใจไม่ทำงานในวิชาที่เป็นปัญหา (จริงๆ เด็กพยายามแล้ว แต่เขาทำไม่ได้) ซึ่งภาวะนี้เกิดจากสมองบางส่วนในการเรียนรู้วิชานั้นๆ มีพัฒนาการช้ากว่าเด็กในวัยเดียวกัน และที่สำคัญภาวะดังกล่าวสามารถช่วยเหลือให้ดีขึ้นได้ ขอแค่คุณครู และพ่อแม่เปิดใจ

การลงโทษ ไม่ใช่ทางออก

เด็กเหล่านี้มักจะถูกดุหรือตี จากการที่ครู หรือผู้ปกครองเป็นห่วงและอยากให้เด็กทำได้ดีขึ้น แต่รู้หรือไม่? หลายครั้งการดุ หรือตีก็ไม่ได้ส่งผลดีเสมอไป แต่กลับทำให้เด็กเครียด เสียความมั่นใจ รู้สึกคุณค่าในตนเองลดลง รู้สึกเป็นปมด้อย ท้อกับการเรียน รู้สึกว่าการเรียนเป็นเรื่องไม่สนุก จนอาจเกิดพฤติกรรมดื้อต่อต้าน หรืออาจเกิดโรคซึมเศร้าขึ้นได้ แต่คุณสามารถช่วยเหลือเด็กๆ ได้ โดยเริ่มจากการเรียนรู้และทำความเข้าใจ และ “หากคุณทำให้บรรยากาศการเรียนการสอน ให้เป็นอะไรที่อบอุ่น สนุก คุณจะยิ่งช่วยเด็กเหล่านี้ให้เรียนดีขึ้นได้มาก”

คนเราจะทำอะไรสำเร็จต้องเริ่มจากฉันทะ: ความชอบ ความสุข สนุกในสิ่งที่ทำ …ดังนั้นการเรียนรู้ควรมาคู่กับความสุข ความสนุก และอยากเรียน …ในมุมของผู้ปกครอง และครู หมอพอเข้าใจที่ดุ ตี ก็ด้วยความเป็นห่วง และไม่รู้จะช่วยเหลือยังไง แต่ในมุมของเด็ก หมอเห็นใจมากที่เด็กมักรู้สึกแย่ โทษตัวเองว่าเป็นเด็กไม่ดี รู้สึกตัวเองมีปมด้อย บางรายถึงกับไม่อยากเรียนหรือเป็นโรคดื้อต่อต้าน หรือโรคซึมเศร้าได้

แค่เข้าใจ ก็จะเห็นการพัฒนา

เด็กบางคนเคยสอบได้ที่โหล่ของห้อง แต่เมื่อได้รับการช่วยเหลือที่ถูกต้อง เด็กจะมีความสุขและเรียนได้ดีขึ้นกว่าเดิมมาก การช่วยเด็กที่มีปัญหาดังกล่าว ต้องอาศัยความรู้ความเข้าใจจากทั้งผู้ปกครอง คุณครู แพทย์ ครูการศึกษาพิเศษ และทุกคนที่เกี่ยวข้อง

การเริ่มต้นจากความเข้าใจ แล้วพยายามอุดจุดอ่อนที่เด็กเป็น ทำบรรยากาศการเรียนให้เอื้อกับเด็ก ให้เด็กมีตัวช่วย ให้รู้สึกสนุกไม่เครียด ไม่กดดันจนเกินไป เช่น เด็กที่มีปัญหาการอ่าน หรือการเขียน เวลาทำข้อสอบ อาจจะให้คุณครูอ่านโจทย์ให้ฟัง แล้วให้เด็กเลือกคำตอบ หรืออธิบายให้ฟัง, ในเด็กที่มีปัญหาการเขียนสะกดคำอาจจะใช้อุปกรณ์เสริม เช่น ให้เด็กใช้แท็บเล็ตพิมพ์แทนเขียนคำตอบ ในเด็กที่มีปัญหาคณิตศาสตร์และการคำนวณ อาจจะต้องให้เวลาแล้วสอนเทคนิคการคำนวณง่ายๆ ให้เด็ก หรือถ้ามีปัญหามากกว่านั้น อาจจะต้องพึ่งครูการศึกษาพิเศษซึ่งเรียนมาเพื่อช่วยเด็กกลุ่มนี้โดยเฉพาะ

หมอเคยพบเด็กที่มีปัญหาการเรียนช้าบางวิชา หรือ LD บางคนที่ได้รับการช่วยเหลืออย่างถูกต้อง อย่างเด็กเคยอ่อนด้านการเขียนสะกดคำ แต่พ่อแม่และครูเข้าใจ ให้การช่วยเหลือด้วยการให้ใช้เครื่องมือทดแทน เช่น คอมพิวเตอร์ ในการพิมพ์แทนการเขียนส่งงานและสอบ เพื่อเป็นการอุดจุดอ่อน แล้วค้นหาจุดแข็ง โดยส่งเสริมให้เด็กได้เรียนในสาขาวิชาที่เด็กชอบและถนัด หมอพบว่าเด็กบางคนสามารถเรียนได้เต็มศักยภาพจนจบปริญญาโท และประสบความสำเร็จในชีวิตในสายอาชีพที่เด็กถนัด เช่นเดียวกับเด็กทั่วๆไป ได้เลยทีเดียว

สุดท้ายไม่ว่าท่านจะเจอปัญหาอะไร หมอขอเป็นกำลังใจให้ครับ “ปัญหามี ทางออกก็มี”

นพ. ณัฐพล พิพัฒฐาดร
จิตแพทย์เด็กและวัยรุ่น
ศูนย์สุขภาพเด็กและวัยรุ่น โรงพยาบาลพญาไท 3

ลูกมีปัญหาการเรียน…คุณพ่อคุณแม่ช่วยได้ถ้าเข้าใจ