Stroke หรือโรคหลอดเลือดสมอง มีสาเหตุมาจากหลอดเลือดสมองตีบ อุดตัน หรือแตก ส่งผลให้ออกซิเจนไปเลี้ยงสมองไม่พอ จนทำให้สมองขาดเลือด และทันทีที่สมองขาดเลือด เซลล์สมองต่างๆ จะค่อยๆถูกทำลาย ส่งผลให้สมองสูญเสียหน้าที่จนเกิดเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือเสียชีวิตได้

Stroke หรือโรคหลอดเลือดสมอง แบ่งออกเป็น 2 ชนิด

โรคหลอดเลือดสมองตืบตัน หรือ Ischemic Stroke เกิดจากการสะสมของไขมัน หรือหินปูนบริเวณผนังหลอดเลือดชั้นใน จนทำให้ขนาดของหลอดเลือดค่อยๆ แคบลงหรือตีบ ส่งผลให้ประสิทธิภาพการลำเลียงเลือดลดลง และรวมถึงสาเหตุจากการปริแตกของคราบไขมันบริเวณผนังหลอดเลือด ทำให้ลิ่มเลือดมาเกาะและเกิดเป็นภาวะหลอดเลือดอุดตันได้ในที่สุด
โรคหลอดเลือดสมองแตก หรือ Hemorrhagic Stroke ทันทีที่ผนังหลอดเลือดปริแตก เซลล์สมองจะขาดเลือดไปหล่อเลี้ยงทันที ส่งผลต่อเนื้อสมองโดยตรง และภายในระยะเวลาไม่นานเนื้อสมองจะตายลง ทำให้ผู้ป่วยมักเสียชีวิตในเวลาอันสั้น เป็นภาวะที่พบได้มากในผู้ป่วยที่มีความดันโลหิตสูง ผู้ที่มีหลอดเลือดโป่งพอง โรคตับ และโรคเลือดผิดปกติ

ปัจจัยสำคัญที่ทำให้เสี่ยงเป็นโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke)

โรคความดันโลหิตสูง
คอเลสเตอรอลในเลือดสูง
โรคเบาหวาน
โรคอ้วน
สูบบุหรี่
ความเครียด
ผู้ป่วยโรคหัวใจที่มีระบบไหลเวียนเลือดผิดปกติ ทำให้ลิ่มเลือดไปอุดตันที่สมอง
ผู้ที่ต้องนั่งรถหรือเครื่องบินเป็นเวลานานๆ ทำให้เลือดไหลเวียนไม่สะดวก เกิดเป็นการสะสมของลิ่มเลือดบริเวณหัวเข่า

สัญญาณเฉียบพลัน!! บอกว่าคุณกำลังเป็น Stroke

Stroke หรือโรคหลอดเลือดสมอง เป็นโรคที่มี “เวลา” เป็นคู่แข่งในการรักษาชีวิต ซึ่งแตกต่างจากโรคชนิดอื่นๆ ที่มีอาการผิดปกติฟ้องจากร่างกาย ทั้งยังสามารถประคับประคองและควบคุมความรุนแรงได้ ในขณะที่ Stroke มักมาด้วยอาการเฉียบพลันแบบทันทีทันใด! ดังนี้

อาการแขนขาอ่อนแรง เดินเซ สูญเสียการทรงตัว
ปากเบี้ยว พูดไม่ชัด พูดไม่ออก ใบหน้าซีกใดซีกหนึ่งอ่อนแรง
การมองเห็นมีปัญหา มองเห็นภาพซ้อน หรือมองเห็นภาพครึ่งเดียว
สับสน หรือปวดศีรษะอย่างรุนแรงแบบไม่เคยเป็นมาก่อน

แม้ในผู้ป่วยบางรายจะมีอาการดีขึ้นเองภายใน 24 ชั่วโมง ซึ่งเกิดจากภาวะสมองขาดเลือดแบบชั่วคราว แต่ผู้ป่วยและญาติก็ไม่ควรมองข้ามไป เพราะนั่นอาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของ Stroke หรือโรคหลอดเลือดสมอง ที่ต้องรีบเข้ารับการรักษาโดยด่วน! หน่วยรักษาอัมพาตเฉียบพลันเคลื่อนที่ : Mobile CT & Stroke Treatment Unit

หลังมีสัญญาณ Stroke ต้องรีบมาโรงพยาบาลทันที!

เนื่องจากโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) เป็นโรคที่แสดงอาการแบบเฉียบพลัน ทันทีที่ผู้ป่วยมีอาการ Stroke ญาติหรือคนใกล้ชิดต้องรีบพาตัวผู้ป่วยไปโรงพยาบาลให้ไวที่สุด เพราะการรักษาโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) จำเป็นต้องได้รับการวินิจฉัย เพื่อแยกชนิดของโรคหลอดเลือดสมองว่าเป็นชนิดแตกหรือตีบให้เร็วที่สุด ในกรณีที่ผู้ป่วยเป็นโรคหลอดเลือดสมองแตก แพทย์ต้องรีบทำการผ่าตัดคนไข้โดยเร็วที่สุด แต่ในกรณีที่ผู้ป่วยเป็นโรคหลอดเลือดสมองตีบ ต้องรีบดำเนินการเพื่อเปิดหลอดเลือดให้เร็วที่สุด โดยผู้ป่วยต้องได้รับการฉีดยาละลายลิ่มเลือดภายในระยะเวลา 4.30 ชั่วโมง หากเกินเวลาช่วงดังกล่าว หรือหากฉีดยาละลายลิ่มเลือดไม่ได้ผล แพทย์จะใช้ทางเลือกรักษาโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) ที่เหมาะสมกับผู้ป่วยต่อไป เพื่อลดเลี่ยงอัมพฤกษ์ อัมพาต และเพิ่มโอกาสการรอดชีวิต ดังนี้

ให้ยาละลายลิ่มเลือดแดงโดยใช้สายสวน (Intra Arterial Thrombolysis) สำหรับผู้ป่วยที่มาช้าเกินกว่า 3 ชั่วโมง แต่ไม่เกิน 6 ชั่วโมง หรือมีลิ่มเลือดขนาดใหญ่และใช้ยาละลายลิ่มเลือดดำไม่ได้ผล แพทย์จะทำการใส่สายสวนเข้าทางหลอดเลือดแดงไปที่ก้อนลิ่มเลือด และใส่ยาโดยตรงที่ลิ่มเลือดนั้น
ใส่สายสวนลากก้อนเลือด (Clot Retrieval) สำหรับผู้ป่วยที่มารักษาช้า แต่ไม่เกิน 8 ชั่วโมง โดยแพทย์จะทำการใส่สายสวนผ่านทางหลอดเลือดแดงที่ขาหนีบไปจนถึงตำแหน่งที่มีลิ่มเลือดอุดตันอยู่ แล้วจึงใส่ขดลวดขนาดเล็กพิเศษ ทำการคล้องและลากลิ่มเลือดที่อุดตันออกมา
ขดลวดถ่างขยายหลอดเลือดแดง (Carotid Stenting) ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการของสมองขาดเลือดและตรวจพบหลอดเลือดตีบมากกว่า 50% แต่ไม่สามารถได้เข้ารับการผ่าตัดได้ แพทย์จะใช้ขดลวดถ่างขยายหลอดเลือดแดงจากบริเวณขาหนีบหรือรักแร้ โดยจะต้องใช้เวลาประมาณ 1-2 ชั่วโมง จึงเป็นวิธีรักษาที่มีแค่ในเฉพาะโรงเรียนแพทย์และโรงพยาบาลเอกชนขนาดใหญ่เท่านั้น

ดูแลตัวเองอย่างไรให้ไม่กลับไปเป็น Stroke ซ้ำอีก?

เนื่องจาก Stroke หรือโรคหลอดเลือดสมอง ยังเป็นโรคที่ผู้ป่วยสามารถกลับมาเป็นซ้ำได้อีก ผู้ป่วยจึงจำเป็นอย่างมากที่ต้องดูแลตัวเองเป็นอย่างดี เพื่อไม่ให้กลับมาเป็น Stoke ซ้ำสอง ไม่ว่าจะเป็นการดูแลโรคประจำตัว รับประทานยาอย่างสม่ำเสมอ พบแพทย์ตามนัดทุกครั้ง พักผ่อนให้เพียงพอ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง เช่น งดอาหารที่มีไขมันสูง งดอาหารเค็มจัด งดแอลกอฮอล์และงดสูบบุหรี่

Stroke ภาวะอันตรายร้ายแรง..ที่ยิ่งรักษาเร็ว ยิ่งรอด!!