การเก็บรักษาไข่ ไม่ได้ถือเป็นเรื่องใหม่ เพราะทำกันมาหลายสิบปีแล้ว เพียงแต่ว่าในสมัยก่อนนั้นเริ่มต้นมาจากการเก็บรักษาไข่เพื่อใช้มีบุตรในอนาคต ในคนไข้ที่เป็นโรคมะเร็งและต้องการเก็บแช่แข็งไข่ไว้ก่อน เพราะตัวคนไข้เองอาจจะต้องได้รับยาเคมี หรือรังสีที่ทำให้ไข่ในรังไข่หรือถูกทำลายหายไป นอกจากนั้นยังมีกลุ่มโรคที่ทำให้รังไข่เสื่อมเร็วกว่าปกติ เช่น โรคทางพันธุกรรม Turner syndrome เป็นต้น ซึ่งถ้าคนกลุ่มนี้แต่งงานช้าก็จะหมดโอกาสมีบุตร จึงนำวิธีแช่แข็งไข่มาใช้ในกันในกลุ่มนี้ หลังจากนั้นจึงมีการนำมาใช้ในเรื่องอื่นๆมากขึ้น เพราะปัจจุบันมีความแตกต่างจากในอดีต โดยสมัยก่อนมีการแต่งงานเร็วจึงมีลูกง่าย แต่ปัจจุบันคนส่วนใหญ่ทำงาน สร้างครอบครัวให้มั่นคงก่อน จึงตัดสินใจมีลูก พอถึงตอนนั้นอายุก็มากขึ้น ปริมาณและคุณภาพของไข่ก็ลดลง ทำให้มีบุตรยาก จึงเกิดการแช่แข็งไข่เพื่อต้องการใช้ในอนาคต

ใคร? ควรเก็บรักษาไข่ด้วยวิธีการแช่แข็ง

ขึ้นอยู่กับความต้องการแต่ละบุคคล ถ้ามีการวางแผนว่าจะมีบุตรในอนาคต มีแฟนแล้วแต่ยังไม่แต่งงานแต่ในอนาคตคิดว่าหลายปีกว่าจะแต่งงานก็สามารถมาเก็บไว้ก่อน
ผู้หญิงที่อายุมากขึ้นโดยปกติทั่วไปมากกว่า 35 ปี มีข้อบ่งชี้ว่าปริมาณไข่ คุณภาพไข่จะลดลง
ผู้หญิงที่เป็นกลุ่มเสี่ยง เช่น ทำงานเกี่ยวข้องกับสารเคมี เป็นต้น

การเก็บรักษาไข่ด้วยวิธีแช่แข็ง มีขั้นตอนอย่างไร?

ขั้นตอนการแช่แข็งไข่นั้นอาจคล้ายกับการทำเด็กหลอดแก้ว คือมีการกระตุ้นรังไข่ ฉีดยากระตุ้นรังไข่ประมาณ 10 วัน โดยเฉลี่ย มีการฉีดยาทุกวัน มีการติดตามผลการเจริญเติบโตของไข่ ด้วยการทำอัลตร้าซาวด์รวมถึงตรวจฮอร์โมนเป็นระยะๆ และเมื่อไข่ได้ขนาดตามที่ต้องการ ก็จะมีการฉีดยาที่เรียกว่า HCG เพื่อทำให้ไข่สุก หลังจากฉีดยา HCG ไป 36 ชั่วโมงแล้ว จึงจะทำการเจาะและดูดไข่ออกทางช่องคลอด ซึ่งถ้าเป็นในเคสที่ทำเด็กหลอดแก้วก็จะมีการผสมกับอสุจิในวันเดียวกันกับที่เก็บไข่ แต่ถ้ามีการเก็บรักษาไข่อย่างเดียวก็จะไม่มีขั้นตอนการผสมกับอสุจิ โดยจะทำการเลือกไข่ที่สมบูรณ์และแช่แข็งไข่เหล่านั้นไว้นั่นเอง

ประสิทธิผลของการรักษาไข่ เป็นอย่างไร?

คุณภาพไข่นั้นขึ้นอยู่กับอายุเป็นหลัก ดังนั้นเมื่อเก็บตอนที่มีอายุน้อยก็มีประโยชน์มากกว่า เพราะเมื่อเก็บตอนอายุน้อยไข่ก็จะมีคุณภาพดีกว่า เมื่อแช่แข็งไข่และละลายออก ยกตัวอย่างเช่น แช่ไข่จำนวน 10 ใบ โอกาสที่ไข่จะรอดชีวิตทั้ง 10 ใบ คงเป็นไปได้ยาก เฉลี่ยโดยทั่วไปแล้วอาจจะเหลือรอดชีวิตที่ 7 หรือ 8 ใบ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับคุณภาพไข่ก่อนการแช่แข็ง แต่หลังจากไข่รอดชีวิตแล้วจะมีการทำการผสมกับอสุจิด้วยวิธีการทำอิ๊กซี่โดยโอกาสในการปฎิสนธินั้นจะไม่ได้แตกต่างจากการที่เราทำกับไข่สด คุณภาพไข่ยังคงเหมือนเดิม และเด็กที่เกิดจากการแช่แข็งไข่ ก็ไม่ได้มีความผิดปกติแตกต่างไปจากการทำเด็กหลอดแก้วปกติแต่อย่างใด

สิ่งที่ทุกคนสงสัย…แช่แข็งไข่เก็บไว้ได้นานกี่ปี?

ตามทฤษฎีแล้วการเก็บเซลล์ในไนโตรเจนเหลวที่มีอุณหภูมิ-195 องศาเซลเซียส เซลล์ทุกเซลล์จะหยุดการทำงานไม่มีการเปลี่ยนแปลง เพราะฉะนั้นอาจพูดได้ว่าเซลล์สามารถอยู่ได้ตลอดไป แต่ในปัจจุบันยังไม่มีรายงานว่าเก็บรักษาไข่ไว้นานแค่ไหนแล้วยังสามารถทำให้เกิดการตั้งครรภ์ได้ เพราะข้อมูลล่าสุดมีเพียงรายงานของการเก็บแช่แข็งประมาณ 4-5 ปีและละลายออกมาใช้โดยมีการผสมกับอสุจิ ได้ตัวอ่อนฝังกลับเข้าไปในโพรงมดลูก และเกิดการตั้งครรภ์ คลอดบุตรได้ตามปกติ

ผลข้างเคียงและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้ในกระบวนการเก็บรักษาไข่

โดยทั่วไปแล้วผลข้างเคียงและภาวะแทรกซ้อนนั้นสามารถเกิดขึ้นได้คล้ายกับการทำเด็กหลอดแก้วทั่วไป เช่น การกระตุ้นไข่ ก็ย่อมมีความเสี่ยง เพราะได้รับฮอร์โมน บางครั้งอาจเกิดภาวะรังไข่ตอบสนองฮอร์โมนมากเกินไป นอกจากนั้นแล้วยังมีความเสี่ยงในการเก็บเจาะไข่ ทำให้เลือดออก แต่ทุกอย่างทุกขั้นตอนถ้าเราทำอย่างระมัดระวัง เลือกยาที่เหมาะสม โอกาสที่เกิดความเสี่ยงก็น้อยลง

การเตรียมตัวก่อนเก็บไข่ ต้องทำอย่างไร?

สิ่งสำคัญคือการดูแลสุขภาพทั้งร่างการและจิตใจ ทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มผักผลไม้ และโปรตีน และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ นอกจากนั้นแล้วถ้าลดความเครียดได้ก็จะยิ่งดีต่อทั้งคุณภาพไข่และการตอบสนองของรังไข่เมื่อเราเริ่มกระบวนการเก็บรักษาไข่ด้วยเช่นกัน

นพ. ธีรยุทธ์ จงวุฒิเวศย์
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการเจริญพันธุ์
ศูนย์รักษาภาวะมีบุตรยาก โรงพยาบาลพญาไท 2

'แช่แข็งไข่' ทางเลือกใหม่สำหรับคุณพ่อคุณแม่ยุค 5G