โรคกรดไหลย้อนจากกระเพาะสู่หลอดอาหาร “GERD” (Gastro Esophageal Reflux Disease) เป็นภาวะที่น้ำย่อยจากกระเพาะอาหาร ไหลย้อนกลับขึ้นไปหลอดอาหาร ทำให้เกิดอาการสำคัญ ได้แก่ อาการแสบร้อนบริเวณหน้าอกและมีน้ำเปรี้ยวหรือรสขมไหลย้อนขึ้นมาในปาก ภาวะกรดไหลย้อนนี้ ถ้าเป็นเรื้อรังอาจทำให้เกิดพยาธิสภาพในหลอดอาหาร ได้แก่หลอดอาหารอักเสบ มีเลือดออกจากหลอดอาหาร และอาจทำให้ปลายหลอดอาหารตีบได้ นอกจากนี้ยังทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเซลล์เยื่อบุหลอดอาหาร ซึ่งการเปลี่ยนแปลงที่รุนแรง กลายเป็นมะเร็งหลอดอาหารได้ในที่สุด

อะไรเป็นสาเหตุสำคัญของโรคกรดไหลย้อน?

โรคนี้เกิดได้หลายสาเหตุ อาทิเช่น ความผิดปกติของหูรูดส่วนปลายของหลอดอาหาร ทำให้มีความดันของหูรูดหลอดอาหารลดต่ำลงหรือเปิดบ่อยกว่าคนปกติ ซึ่งเกิดจากการดื่มแอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่ อาหารและยาบางชนิด ภาวะน้ำเกิน ความเครียด หรือความผิดปกติในการบีบตัวของหลอดอาหารหรือกระเพาะอาหาร ทำให้เพิ่มโอกาสการไหลย้อนของกรดจากกระเพาะอาหารสู่หลอดอาหารมากขึ้น

อาการของผู้ป่วยขึ้นอยู่กับอวัยวะที่ถูกระคายเคืองโดยกรด

1. อาการทางคอหอยและหลอดอาหาร

กลืนลำบาก ติดๆ ขัดๆ คล้ายมีก้อนอยู่ในคอ หรือกลืนเจ็บ
เจ็บคอ มีเสมหะอยู่ในลำคอ โดยเฉพาะในตอนเช้า หรือระคายเคืองตลอดเวลา
อาการปวดแสบร้อนบริเวณหน้าอกและลิ้นปี่ (heart burn) บางครั้งอาจจะร้าวไปที่บริเวณคอได้
เรอบ่อย คลื่นไส้ คล้ายมีอาหารหรือน้ำย่อยไหลย้อนขึ้นมาในอกหรือคอ
รู้สึกเหมือนมีรสขมของน้ำดี หรือรสเปรี้ยวของกรดในคอหรือปาก (bile or acid regurgitation)

2. อาการนอกระบบหลอดอาหาร

มีกลิ่นปาก เสียวฟัน หรือมีฟันผุได้
เป็นหวัดเรื้อรัง
เสียงแหบเรื้อรัง หรือแหบเฉพาะตอนเช้า หรือมีเสียงผิดปกติไปจากเดิม
ไอเรื้อรัง รู้สึกสำลักน้ำลาย หรือหายใจไม่ออกในเวลากลางคืนจนอาจทำให้ต้องตื่นกลางดึก
อาการหอบหืดที่เคยเป็นอยู่ (ถ้ามี) แย่ลง หรือไม่ดีขึ้นจากการใช้ยาเจ็บหน้าอก (non-cardiac chest pain)
โรคปอดอักเสบ เป็นๆ หายๆ

กรดไหลย้อน…รักษาได้ ด้วยวิธีเหล่านี้

1. การปรับเปลี่ยนนิสัยและการดำเนินชีวิตประจำวัน (lifestyle modification)

อย่าให้เครียด และงดสูบบุหรี่
หลีกเลี่ยงการสวมเสื้อผ้าที่คับ หรือรัดแน่น โดยเฉพาะบริเวณรอบเอว
พยายามลดน้ำหนักเกิน
ถ้ามีอาการท้องผูก ควรรักษาและหลีกเลี่ยงการเบ่ง
ไม่ควรนอน ออกกำลังกาย ยกของหนัก เอี้ยวหรือก้มตัว หลังจากรับประทานอาหารทันที
รับประทานอาหารที่มีไขมันต่ำ หลีกเลี่ยงอาหารที่ปรุงด้วยการทอด อาหารมัน อาหารย่อยยาก พืชผักบางชนิด เช่นหัวหอม กระเทียม มะเขือเทศ ฟาสต์ฟู้ด
หลีกเลี่ยงอาหารจำพวกช็อกโกแลต ถั่ว ลูกอม เปปเปอร์มิ้นท์ เนย ไข่ นมหรืออาหารที่มีรสจัด เช่น เผ็ดจัด เปรี้ยวจัด เค็มจัด หวานจัด รวมถึงเครื่องดื่มบางประเภท เช่น กาแฟ ชา น้ำอัดลม เครื่องดื่มชูกำลัง เครื่องดื่มที่ผสมแอลกอฮอล์
รับประทานอาหารปริมานพอดีในแต่ละมื้อ ไม่ควรรับประทานอาหารจนอิ่มแน่นท้องมาก
เวลานอน ควรหนุนหัวเตียงให้สูงขึ้นประมาณ 6-10 นิ้วจากพื้นราบ

2. การรับประทานยา ซึ่งประมาณร้อยละ 90 ของผู้ป่วยที่มีอาการ GERD สามารถควบคุมอาหารได้ด้วยยา

ควรรับประทานอย่างสม่ำเสมอตามแพทย์สั่ง ไม่ควรลดขนาดยาหรือหยุดยาเอง พร้อมทั้งมาพบแพทย์ตามนัดสม่ำเสมอ และต่อเนื่องเพื่อปรับขนาดยา
อย่าซื้อยารับประทานเองเวลาป่วย เนื่องจากยาบางชนิดจะทำให้กระเพาะอาหารมีการหลั่งกรดเพิ่มขึ้นหรือกล้ามเนื้อหูรูดของหลอดอาหารส่วนล่างคลายตัวมากขึ้น

3. การรักษาโดยผ่าตัด

ในปัจจุบันการรักษาด้วยยามักให้ผลการรักษาที่ดีแต่ต้องรับประทานยาเป็นระยะเวลานาน และเมื่อหยุดยาผู้ป่วยส่วนใหญ่มักมีอาการกลับขึ้นมาใหม่ การผ่าตัดจะแนะนำในผู้ป่วยที่รักษาด้วยยาเป็นเวลานาน แต่ไม่สามารถควบคุมอาการหรือหยุดยาได้ ผู้ป่วยที่ไม่สามารถรับประทานยาเป็นเวลานานแล้วมีผลข้างเคียงจากยา ผู้ป่วยอายุน้อยที่จำเป็นต้องรับประทานยาเป็นเวลา และผู้ป่วยที่มีผลแทรกซ้อนที่รุนรงจากโรคเฉพาะผู้ป่วยเด็ก

กรดไหลย้อน โรคเรื้อรัง...ที่รักษาให้หายขาดได้