คลอดธรรมชาติ หมายถึง การคลอดลูกเองโดยไม่ใช้การผ่าตัด ซึ่งเป็นวิธีการที่ปลอดภัยและเหมาะสำหรับคุณแม่ส่วนใหญ่ที่มีการตั้งครรภ์ปกติและไม่มีภาวะแทรกซ้อนที่ไม่สามารถคลอดเองได้แต่หากมีข้อบ่งชี้ในการผ่าตัดคลอดก็จำเป็นต้องทำตามข้อบ่งชี้

โดยปกติแล้วจะใช้เวลาในการตั้งครรภ์ทั้งหมด 40 สัปดาห์ นับจากประจำเดือนครั้งสุดท้าย แบ่งออกเป็น 3 ไตรมาสคือ ไตรมาสแรกคือ 12 สัปดาห์แรกของการตั้งครรภ์ ไตรมาสที่ 2 คือ 12-28 สัปดาห์ หลังจากนั้นจะเข้าสู่ไตรมาสที่ 3 ซึ่งถือว่าครบกำหนดตั้งแต่อายุครรภ์ 37 สัปดาห์เป็นต้นไป คุณแม่ 70-80% จึงมีอาการเจ็บท้องคลอดในระยะนี้และควรรีบมาพบแพทย์เมื่อมีอาการ

4 อาการบ่งชี้..ว่าถึงเวลาคลอดธรรมชาติ

ก่อนคลอดคุณแม่จะมี 4 อาการด้วยกันที่บ่งชี้ว่าคุณแม่จะคลอดแล้ว หากพบ 1 ใน 4 อาการเหล่านี้ให้รีบมาโรงพยาบาลทันที

เจ็บท้องคลอด อาการเจ็บท้องคลอดจะมีการบีบและคลายตัวของมดลูกเป็นจังหวะ ในระหว่างตั้งครรภ์มดลูกจะมีการบีบตัวบ้างเป็นระยะอยู่แล้วเมื่อเข้าสู่ไตรมาส 3 แต่เป็นอาการที่มาแล้วหายไป เมื่อไรก็ตามที่มดลูกบีบแล้วคลายต่อเนื่อง บีบประมาณ 45-60 วินาที แล้วคลายตัวประมาณ 2-3 นาที จนครบ 1 ยกเป็นเวลา 10 นาที ถ้าเป็นแบบนี้ 2-3 ยกแสดงว่าคุณแม่กำลังจะคลอดแล้วซึ่งมักจะเกิดขึ้นหลังอายุครรภ์ 37 สัปดาห์
มีมูกออกจากช่องคลอด หรืออาจจะมีเลือดปนออกมา โดยปกติมูกจะอุดอยู่บริเวณปากมดลูก พอมดลูกเปิดมูกที่อยู่ปากมดลูกก็จะหลุดออกมา แสดงว่าปากมดลูกเริ่มเปิดแล้ว
มีน้ำคร่ำออกมา น้ำคร่ำมีลักษณะเป็นน้ำใสๆ ไม่จำเป็นต้องรอให้เยอะมากมาก เพราะคุณแม่บางคนก็มีน้ำคร่ำมาก บางคนก็น้อย
รู้สึกว่าลูกดิ้นน้อยลง

การคลอดธรรมชาติประกอบด้วย 3P

P ตัวที่ 1 คือ Passenger หรือตัวเด็ก ที่ไม่ใหญ่จนเกินไป
P ตัวที่ 2 คือ Passage หรือช่องทางคลอด หรืออุ้งเชิงกราน จะต้องไม่เล็กกว่าตัวเด็ก
P ตัวที่ 3 คือ Power หรือแรงของคุณแม่ที่จะเบ่งเด็กออกมา ต้องมีมากพอที่จะส่งลงไปเพื่อให้การคลอดลุล่วงไปได้ด้วยดี

การเตรียมตัวก่อนคลอดธรรมชาติ มีอะไรบ้าง?

การเตรียมตัวก่อนคลอดธรรมชาติ สามารถเริ่มทำได้ทันทีตั้งแต่คุณแม่ทราบว่าตัวเองตั้งครรภ์ โดยการมาฝากครรภ์กับแพทย์ที่โรงพยาบาล เพราะการตั้งครรภ์ไม่ได้จำเป็นที่จะต้องประสบความสำเร็จเสมอไป บางครั้งก็อาจจะมีภาวะแทรกซ้อนระหว่างการตั้งครรภ์ได้ ยิ่งคุณแม่ฝากครรภ์เร็วเท่าไหร่ก็ยิ่งเป็นผลดีกับเด็กในท้องมากเท่านั้น เพราะทำให้คุณหมอสามารถให้คำแนะนำในการดูและตัวเองได้อย่างตรงจุดและสามารถนำไปสู่การคลอดที่ประสบความสำเร็จได้ หรือหากพบความผิดปกติเกิดขึ้นในภายหลังแพทย์ก็จะแนะนำการดูแลตัวเองเพื่อเตรียมตัวสำหรับผ่าคลอดให้กับคุณแม่ได้อย่างใกล้ชิด

คลอดธรรมชาติ ดีต่อแม่และเด็กอย่างไร

ข้อดีสำหรับแม่ที่คลอดธรรมชาติ คือ แม่จะฟื้นตัวได้เร็ว เสียเลือดน้อย และน้ำนมมาเร็ว ในช่วงที่คลอดแม่จะเจ็บมาก แต่เจ็บครั้งเดียวเท่านั้น หลังจากลูกออกมาแล้วหากแม่แข็งแรงดีก็แทบไม่มีอาการเจ็บอีกเลย
ข้อดีสำหรับเด็ก คือ เด็กจะได้ผ่านช่องคลอดของแม่ ซึ่งเป็นช่องทางธรรมชาติที่มีงานวิจัยเชื่อว่าทำให้ปอดของเด็กแข็งแรงกว่าการผ่าตัดคลอด

พญ. ธาริณี ลำลึก
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์
ศูนย์สุขภาพหญิง โรงพยาบาลพญาไท 2

“คลอดธรรมชาติ” ไม่น่ากลัว..หากเตรียมตัวดี