จะมีกี่คนที่ทราบว่า “โรคไต” นั้นมีมากกว่า 1 ชนิด และแต่ละชนิดก็มีสาเหตุ การรักษา และโอกาสที่ไตจะกลับมาทำงานได้ปกติแตกต่างกัน วันนี้ นพ.ศานต์ ตรีวิทยาภูมิ แพทย์อายุรศาสตร์ (อนุสาขาอายุรศาสตร์โรคไต) แผนกอายุรกรรม โรงพยาบาลพญาไท 3 จะมาเล่าถึงภาวะ “ไตวายเฉียบพลัน” ที่เราสามารถป้องกันและลดเสี่ยงได้ด้วยการหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงของการก่อโรค

สาเหตุเหล่านี้ไง ต้นเหตุไตวายเฉียบพลัน

ไตวายเฉียบพลัน เกิดจากการทำงานของไตที่มีความผิดปกติในช่วงเวลาอันสั้นที่เกิดขึ้นโดยไม่ทันตั้งตัว แต่ส่วนใหญ่สามารถรักษาให้ไตกลับสู่ภาวะปกติได้ โดย นพ.ศานต์ บอกว่า สาเหตุของความผิดปกติ มีดังนี้

ปริมาณสารน้ำในร่างกายลดลง เช่น ร่างกายสูญเสียน้ำจากอาการท้องเสียรุนแรง มีการเสียเลือดรุนแรงจากการที่เลือดออกในกระเพาะอาหารอย่างหนัก หรืออาเจียนเป็นเลือดในปริมาณมาก ซึ่งกรณีที่สารน้ำในร่างกายลดลงเป็นเวลานาน แต่ไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้องและรวดเร็ว ทำให้ความดันโลหิตลดต่ำลง ส่งผลให้เลือดไปเลี้ยงไตน้อยลง ทำให้เนื้อไตตาย ละเกิดภาวะไตวายเฉียบพลันในที่สุด
ปัญหาจากไตโดยตรง เช่น ภาวะไตอักเสบที่เกิดจากการแพ้ยา ได้แก่ ยาในกลุ่มต้านการอักเสบ และยาฆ่าเชื้อที่ได้รับมาในระยะเวลานาน โดยอาการแพ้นั้นแสดงออกที่ไตจึงเกิดปัญหาไตอักเสบหรือไตวายเฉียบพลัน ถ้าพบว่ามีการอักเสบของไตมาก ย่อมมีผลกระทบกับหน้าที่การทำงานของไต
การอุดกั้นทางเดินปัสสาวะ และไตบวมน้ำทั้ง 2 ข้าง
การติดเชื้อในกระแสเลือด

วินิจฉัยอย่างไร เมื่อไตวายเฉียบพลัน ?

เมื่อพบความผิดปกติ การหาสาเหตุย่อมเป็นคำตอบที่ดีที่สุด นพ.ศานต์ บอกว่า ไตวายเฉียบพลันสามารถตรวจได้ด้วยวิธีง่ายๆ ทำได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ ดังนี้

การตรวจเลือดเพื่อประเมินอัตราการทำงานของไต
การตรวจเลือดเพื่อประเมินภาวะแทรกซ้อนของโรคไต
การตรวจปัสสาวะ
การตรวจอัลตราซาวด์
การตรวจเอกซเรย์

อาการแบบนี้ ควรรีบพบแพทย์

นพ.ศานต์ บอกว่า ผลเสียของไตวายเฉียบพลันจะคล้ายกับไตวายเรื้อรัง แต่จะเกิดขึ้นรวดเร็วกว่า หากปัสสาวะออกน้อยอาจทำให้น้ำท่วมปอดได้ และหากพบภาวะเกลือแร่ผิดปกติ เช่น โพแทสเซียมสูง เลือดเป็นกรด จะเกิดเป็นภาวะไตวายเฉียบพลันที่รุนแรงได้

สิ่งที่บ่งชี้ว่าคุณอาจกำลังเป็นไตวายเฉียบพลัน คือ มีการเจ็บป่วยอย่างรุนแรง ปัสสาวะน้อยลงอย่างผิดปกติ มีอาการเหนื่อย หายใจผิดปกติ หากพบอาการเหล่านี้ต้องรีบมาพบแพทย์ทันที

รักษาอย่างไร ให้ไตทำงานได้ตามปกติ ?

แพทย์จะเน้นรักษาที่ต้นเหตุของโรค พร้อมกับรักษาอาการที่เกิดจากความผิดปกติของไต เช่น กรณีโพรแทสเซียมสูงหรือเลือดเป็นกรด แพทย์อาจพิจารณาให้ยา แต่หากร่างกายไม่ตอบสนองกับยาอาจพิจารณารักษาด้วยการล้างไตเพื่อช่วยประคับประคองให้ไตทำงานน้อยลงและสามารถฟื้นการทำงานกลับมาอีกครั้ง ซึ่งโดยส่วนใหญ่เมื่อร่างกายแข็งแรงไตสามารถฟื้นการทำงานกลับมาได้เป็นปกติ จะสามารถหยุดการรักษาด้วยวิธีล้างไตได้ จะมีเพียงส่วนน้อยเท่านั้นที่ไตไม่สามารถกลับมาทำงานได้เป็นติ จึงต้องล้างไตตลอดชีวิต

ห่างไกลโรคไตได้ แค่ดูแลตัวเองให้เป็น

เทคนิคการดูแลตัวเองสำหรับคนที่ไตยังไม่ผิดปกติ และยังไม่มีโรคเรื้อรังต่างๆ สามารถทำได้ดังนี้

ดื่มน้ำให้เพียงพอ วันละ 6-8 แก้ว
ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
หลีกเลี่ยงสารเคมี ยา ยาสมุนไพร และยาบำรุงต่างๆ ซึ่งควรรับประทานภายใต้การดูแลของแพทย์
ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
ควบคุมระดับน้ำตาล ความดันโลหิต และไขมันในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

เพียงเท่านี้ ก็จะช่วยให้คุณห่างไกลจากปัญหาโรคไตได้

“ไตวายเฉียบพลัน” โรคร้ายที่เกิดแบบไม่ทันตั้งตัว