ผู้เขียนจะได้รับคำปรึกษาบ่อยครั้ง จากผู้ชายกล้ามใหญ่ที่ผลตรวจสุขภาพพบว่า ค่าการทำงานของไตลดลง ทำให้เกิดความเชื่อว่านักกล้ามชอบเป็นไตวาย และเนื่องจากนักกล้ามมักจะทานอาหารเสริมที่มีโปรตีนสูง ทำให้แพทย์หลายท่านเข้าใจผิดว่า อาหารโปรตีนสูง รวมทั้งเวย์โปรตีน ทำให้ไตวาย…ซึ่งนั่นเป็นความเข้าใจที่ไม่ถูกต้อง

ทำไม? เรามักเข้าใจว่า..การมีกล้ามทำให้เป็นโรคไตวาย

ก่อนอื่น ต้องขออธิบายว่า ในปัจจุบัน การตรวจการทำงานไต ที่เป็นที่ยอมรับตามมาตรฐาน ก็คือการเจาะดูค่า ครีเอตินิน (creatinine หรือตัวย่อคือ Cr) และค่า BUN (อ่านว่า บียูเอ็น โดยย่อมาจากคำว่า blood urea nitrogen กรุณาอย่าอ่านว่า บัน ที่แปลว่าขนมปังกลม ๆ หรือถ้าเป็นแสลง ก็แปลว่า ก้น!) แต่เนื่องจาก ค่าครีเอตินิน ขึ้นอยู่กับ ปริมาณกล้ามเนื้อในร่างกาย ดังนั้น คนที่มีอายุมาก กล้ามเนื้อลีบเล็กลง ก็จะยิ่งมีค่าคริเอตินินลดลง ผู้ชายมีกล้ามเนื้อมากกว่าผู้หญิงก็จะมีค่าครีเอตินินสูงกว่าผู้หญิง และคนที่มีกล้ามมาก ๆ หรือทานอาหารเสริมเพิ่มกล้ามอยู่เป็นประจำ ก็จะมีค่าครีเอตินิน ที่สูงกว่าปกติเล็กน้อย (แต่ไม่ควรเกิน 1.5 mg%) ส่งผลให้เกิดการเข้าใจผิดว่าเป็นโรคไตวายได้

ตรวจพิสูจน์..ค้นหาโรคไตในนักกล้าม

วิธีพิสูจน์สามารถทำได้ด้วยการตรวจพิเศษ ที่เรียกว่า ซีสตาตินซี (cystatin C) ซึ่งในนักกล้ามที่มีค่า ครีเอตินิน สูงกว่าปกติเล็กน้อย แต่การทำงานของไตเป็นปกติ ก็จะมีค่าซีสตาตินซีในระดับปกติ การตรวจปัสสาวะให้ผลปกติ และการทำอัลตร้าซาวนด์ดูภาพไต ก็จะพบลักษณะปกติ

อาหารโปรตีนสูง..ส่งผลต่อ “ไตวาย” จริงหรือ?

เหตุผลที่แพทย์มักจะบอกผู้ป่วยว่า การทานอาหารโปรตีนสูง เช่น เนื้อสัตว์และนมวัว ในคนที่มีไตเสื่อมไปแล้ว จะทำให้ไตวายเร็วขึ้น เป็นเพราะอาหารเหล่านี้จะส่งผลให้เลือดในร่างกายมีความเป็นกรดสูง ไต (ซึ่งเสื่อมอยู่บ้างแล้ว) จึงต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อขับกรด และเสื่อมสภาพเร็วยิ่งขึ้น

แต่สำหรับคนที่การทำงานของไตเป็นปกติ การรับประทานอาหารโปรตีนมาก ๆ นั้น ไม่ได้เป็นสาเหตุของไตวายแต่อย่างใด

ดังนั้น ขอสนับสนุนให้นักกล้าม ออกกำลังต่อไป เพราะการออกกำลังนั้น มีประโยชน์อย่างมาก ทั้งในคนที่ไตยังดี หรือไตวายไปแล้ว เพราะการออกกำลังช่วยลดน้ำตาลในเลือด ลดความดันโลหิต ป้องกันกระดูกบาง และสร้างความแข็งแรงให้กับข้อและกล้ามเนื้อ

อย่างไรก็ตาม การออกกำลังหนักๆ จะทำให้ร่างกายมีภาวะเป็นกรด จากการมีกรดแลคติคคั่งในเลือด ซึ่งสามารถป้องกันได้ ด้วยการรับประทาน โซเดียม ไบคาร์โบเนต (sodium bicarbonate) ที่มีขายอัดเป็นเม็ดในชื่อว่า โซดามินท์ (ซึ่งเป็นคนละตัวกับน้ำโซดาที่ใช้ผสมเหล้านะครับ) ดังนั้น เคล็ด (ไม่) ลับ ที่อยากจะแบ่งปันก็คือ ก่อนและหลังการออกกำลัง แทนที่จะดื่มน้ำเปล่า ควรจะหา โซดามินท์มาทานร่วมด้วยครั้งละ 3-4 เม็ด ก็จะช่วยให้ร่างกายไม่อ่อนเพลีย และไตไม่ต้องทำงานหนักจนเกินไปนะครับ

นพ. พัฒนา เต็งอำนวย
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคไต
ศูนย์ไตเทียม โรงพยาบาลพญาไท 2

เจาะลึก! นักกล้าม..เสี่ยงเป็น “โรคไตวาย” จริงหรือไม่?