ภูมิคุ้มกันเป็นสิ่งสำคัญในการช่วยให้ร่างกายต่อสู้กับเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมได้ดี การมีระดับวิตามินเสริมภูมิต้านทานหรือเสริมภูมิคุ้มกันที่สูงเพียงพอ รวมถึงการดูแลสุขภาพและป้องกันการติดเชื้ออย่างถูกหลัก จึงนับเป็นการป้องกันโรคได้ดีอย่างหนึ่ง

หลังจากที่มีการระบาดของ COVID-19 มีผลงานวิจัยเกี่ยวกับวิตามินดี บนฐานกลุ่มศึกษาขนาดใหญ่ออกมามากมาย เช่น 82.2% ของกลุ่มที่ติด COVID-19 ขาดวิตามินดี (<20 ng/ml), ผู้ที่วิตามินดีต่ำ (<30 ng/ml) ติด COVID-19 มีความจำเป็นต้องใช้เครื่องช่วยหายใจมากกว่าผู้มีระดับวิตามินดีปกติถึง 6 เท่า และมีโอกาสเสียชีวิตมากกว่าถึง 15 เท่า, ประชากรกลุ่มเสี่ยงสูง NCDs (เบาหวาน, ความดันโลหิตสูง, โรคระบบหัวใจและสมอง, โรคระบบทางเดินหายใจ และโรคมะเร็งต่างๆ) ล้วนมีปัญหาว่าระดับวิตามินดีต่ำ เป็นต้น

ประโยชน์ของวิตามินดี ในแง่ของ COVID-19

วิตามินดี เป็นวิตามินฟรีที่ได้จากแสงแดด แต่น่าเสียดายที่คนไทยส่วนใหญ่กลับมีวิตามินดีที่ต่ำกว่าเกณฑ์ แล้ววิตามินดีช่วยป้องกัน ตลอดจนลดความรุนแรงหากติดเชื้อ COVID -19 ได้อย่างไร เรามาหาคำตอบกัน…

ปกติแล้ว เม็ดเลือดขาวทุกชนิดจะมีตัวรับวิตามินดี (Receptor) ที่ผนังเซลล์ เมื่อไวรัสเข้ามาในระบบทางเดินหายใจของเรา การต่อสู้ phage 1 Innate immunity จะเกิดขึ้น โดยเม็ดเลือดขาวตัวกิน เช่น Macrophage, Neutrophil และตัวเก่ง NK cell จะปะทะโดยตรงกับไวรัส ส่วนเซลล์ปอดที่ติดเชื้อจะหลั่งสาร Interferon จะไปบอกเซลล์ข้างเคียงให้เตรียมรับมือกับไวรัส และเรียกเม็ดเลือดขาวเข้ามามากขึ้น ณ ตอนนี้ วิตามินดีจะเข้าไปในเซลล์เม็ดเลือดขาวเพื่อกระตุ้นให้หลั่งสาร Beta-defensins และ Cathelicidins ออกมาเพื่อช่วยทำลาย โดยการเจาะเปลือกของไวรัส แยกโปรตีนของไวรัสออกมาเป็นส่วนๆ จนไวรัสหมดสภาพ หากร่างกายมีระดับวิตามินดีพอเพียง ผู้ติดเชื้อก็อาจแทบไม่มีอาการใดๆ เลย

ระหว่างนี้ Dendritic cell จะเก็บซากของไวรัสไปนำเสนอต่อ T cell ให้มาร่วมต่อสู้ ทำให้ภูมิต้านทาน phage 2 Adaptive immunity T cell เกิดขึ้น หากในปอดเต็มไปด้วยเซลล์ที่ติดเชื้อ T cell จะแบ่งตัวเพิ่มเป็นชนิด Cytotoxic T cell (Th 1) ผลิตสาร Perforin ที่สามารถเจาะให้เซลล์ที่ติดเชื้อเป็นรูแล้วปล่อยสาร Granzyme เข้าไป ทำให้เซลล์ที่ติดเชื้อเหล่านั้นตาย เพื่อไม่ให้ไวรัสที่แบ่งตัวอยู่เต็มเซลล์มีโอกาสแพร่เชื้อ เม็ดเลือดขาวจะสื่อสารกันด้วยสารที่เรียกว่า Cytokines ในการต่อสู้ที่ยืดเยื้อและมีการทำลายเซลล์ปอดติดเชื้อ จะเกิดภาวะที่เรียกว่า Cytokines storm ทำให้ผู้ป่วยมีอาการได้ตั้งแต่เพียงไอ หายใจลำบาก จมูกไม่ได้กลิ่น จนถึงอาการรุนแรงอย่างไตวายเฉียบพลันได้ในบางราย แต่กระบวนการรุนแรงเหล่านี้สามารถยับยั้งได้ด้วยวิตามินดี เช่นกัน

วิตามินดีจะเปิดภูมิต้านทานปราบไวรัส phage 2 Adaptive immunity T cell ที่ต่างออกไป โดยส่งเสริม T cell ให้แบ่งตัวเพิ่มเป็นชนิด T Helper cell (Th 2) และยับยั้ง Cytotoxic T cell (Th 1) ซึ่งกลไกจะทำลายเซลล์ปอดติดเชื้อเป็นหลัก โดย T Helper cell (Th 2) จะกระตุ้น B cell ให้เปลี่ยนเป็น Plasma cell แล้วสร้าง antibody ไปจับไวรัส ทำให้ไวรัสไม่สามารถเข้าเซลล์ปอดได้ แล้วถูกจับกินทำลายโดย Macrophage, Neutrophil และ NK cell (phage 1) โดยไม่ทำลายเซลล์ปอดมากเกินไป

ดังนั้น เราจึงควรไปตากแดดกันเถอะ ซึ่งขอแนะนำว่า ช่วงเวลาที่ดีที่สุดที่ควรตากแดด คือ ช่วง 10 โมงถึงบ่าย 2 เฉลี่ยนาน 5-10 นาที แต่ถ้าคุณมีผิวดำคล้ำอาจต้องตากแดดนานขึ้นคือ 30-40 นาที เป็นต้น แต่หากไม่สามารถตากแดดได้จริงๆ สามารถเสริมวิตามินดีได้ แต่จะต้องเสริมในขนาดเท่าใด ควรขึ้นกับผลตรวจระดับวิตามินดีในเลือดจึงจะเหมาะสมและดีที่สุด

พญ. พุธชาต ล้ำเลิศกิตติกุล
แพทย์เวชศาสตร์ชะลอวัยและฟื้นฟูสุขภาพ
สูติ-นรีแพทย์และแพทย์เวชศาสตร์ทางเพศ
โรงพยาบาลพญาไท 3

ภูมิคุ้มกันต้องไม่ตก ตรวจระดับวิตามินดี รับวิตามินแดดกันเถอะ