เมื่อพูดถึงสุขภาพในช่องปาก คนส่วนใหญ่มักนึกถึงแต่สุขภาพฟัน อย่างเช่น ฟันผุ หรือมีหินปูนเกาะ โดยลืมไปว่า “ฟันจะอยู่ดีไม่ได้ หากไม่มีสุขภาพเหงือกที่ดีมารองรับ” ดังนั้น เมื่อไหร่ก็ตามที่รู้สึกเจ็บเหงือก มีอาการบวม แดง หรือมีเลือดออกขณะแปรงฟัน นั่นอาจเป็นสัญญาณเตือนของการอักเสบ อันจะนำไปสู่การสูญเสียฟันที่ยังดีๆ แบบที่ไม่ควรเสียก็เป็นได้…

เหงือกสุขภาพดี ต้องเป็นอย่างไร ?

เหงือกเป็นส่วนสำคัญของอวัยวะในช่องปาก มีหน้าที่ยึดฟันไว้ในกระดูกขากรรไกรเพื่อรับแรงบดเคี้ยว คนทั่วไปจะมีเหงือกสีชมพู่อ่อนๆ หรือสีเข้มกว่านั้นขึ้นอยู่กับพันธุกรรมหรือลักษณะของแต่ละบุคคล แต่มักเป็นเฉดสีเดียวกันทั้งหมด ปกติเหงือกสุขภาพดีจะมีขอบเรียบชิดและติดกับตัวฟันโดยมีลักษณะเป็นขอบแหลมตามแนวคอฟัน เนื้อแน่นแต่ไม่บวม

สัญญาณสุขภาพในช่องปากจากการมีเหงือกบวมอักเสบ

เหงือกบวม อักเสบ เป็นอาการที่พบได้บ่อย ซึ่งเราสามารถสังเกตได้จากอาการข้างเคียงที่เกิดขึ้น เช่น มีเลือดออกขณะแปรงฟัน สีของเหงือกเปลี่ยนไปจากสีชมพูอ่อนหรือจากสีเดิมกลายเป็นสีแดงเข้ม หรือมีอาการบวม

เมื่อเหงือกอักเสบก็จะส่งผลกระทบกับการใช้ชีวิตประจำวัน เกิดการระคายเหงือก เจ็บหรือปวดเหงือก เสียวฟัน ปวดฟัน จนไม่อยากดื่มน้ำหรือเคี้ยวอาหาร ทำให้เสียสุขภาพ และอาจเป็นสาเหตุที่นำไปสู่การสูญเสียฟันได้ ดังนั้นหากรู้สึกว่าเริ่มมีปัญหาเกี่ยวกับเหงือก ควรรีบพบแพทย์ เพื่อตรวจหาสาเหตุ ป้องกันการลุกลามและวางแผนการรักษาทันที

เหงือกบวม เกิดจากสาเหตุใดได้บ้าง ?

มีสาเหตุมากมายที่ทำให้เหงือกบวม เหงือกอักเสบ โดยมีทั้งแบบรุนแรงน้อยไปจนถึงรุนแรงมากจนลุกลามอันตรายได้หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ดังนั้น หากมีอาการหรือข้อสงสัยดังต่อไปนี้ ก็ไม่ควรนิ่งนอนใจ ให้รีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุ วินิจฉัย และรักษาอย่างทุกต้องตรงจุดจะดีกว่า ทั้งนี้ ไม่ว่าจะเกิดจากสาเหตุใดก็ตาม เช่น

เกิดจากเหงือกอักเสบ ที่เรียกว่า “โรคปริทันต์อักเสบ” (Periodontal disease) เพราะคราบจุลินทรีย์ที่สะสมในช่องปากทำให้เกิดคราบหินปูนเกาะ เมื่อเวลาผ่านไปจึงเกิดการระคายเคืองต่อเหงือก และเกิดการอักเสบในเวลาต่อมา
เกิดการติดเชื้อในช่องปาก เพราะการทำความสะอาดฟันและเหงือกไม่ถูกสุขลักษณะ
เกิดจากการมีฟันผุ โดยเฉพาะหากลุกลามไปถึงโพรงประสาทฟัน จะทำให้เหงือกบวมเป็นตุ่มเล็กๆ มีหนอง และเกิดหลุมกว้าง อาการแบบนี้ต้องรีบรักษาก่อนลุกลามจนสูญเสียฟัน
เกิดจากการมีฟันคุด และมีการระคายเคืองติดต่อกันเป็นระยะเวลาหนึ่ง
เกิดจากการมีกระดูกงอก ทำให้มีการดันเหงือกออกมาจนเกิดอาการอักเสบ
เกิดการบาดเจ็บของเหงือกจากแผลร้อนในที่ตรงกับบริเวณเหงือกพอดี
เกิดภาวะขาดสารอาหารบางอย่าง เช่น วิตามินบีและซี ซึ่งมีความสัมพันธ์กับความแข็งแรงของฟันและเหงือก
เกิดจากผลข้างเคียงของการกินยาบางประเภท เช่น ยาคุมกำเนิดบางอย่าง ยากันชักบางชนิด
เกิดจากการระคายเคืองในการติดอุปกรณ์ทางทันตกรรม เช่น เหล็กจัดฟัน รีเทนเนอร์ ฟันปลอม
เกิดจากฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลงไป ทำให้เกิดคราบจุลินทรีย์ในช่องปากง่ายขึ้นและมากขึ้น โดยเฉพาะในหญิงตั้งครรภ์
เกิดจากก้อนมะเร็ง ซึ่งอาจสังเกตได้จากลักษณะเหงือกบวมฟูคล้ายดอกกะหล่ำ มีอาการชา และลุกลามอย่างรวดเร็ว

ทั้งนี้ เหงือกอักเสบยังเกิดจากพฤติกรรมบางอย่างในการดูแลสุขภาพภายในช่องปาก เช่น การเปลี่ยนยาสีฟันหรือน้ำยาบ้วนปาก ซึ่งอาจไปกระตุ้นปฏิกิริยาหรือแพ้สารประกอบบางอย่างจนทำให้เกิดการระคายเคือง กลายเป็นแผลในช่องปาก รวมถึงการใช้แปรงสีฟันที่มีขนแปรงแข็งเกินไป หรือใช้ไหมขัดฟันผิดวิธี

การรักษา… เมื่อมีปัญหาเหงือกบวม เหงือกอักเสบ

แม้อาการเหงือกบวมจะเกิดได้จากหลายสาเหตุ แต่หากเป็นอาการในระยะเริ่มแรกก็สามารถรักษาให้กลับมาหายดีได้ โดยเฉพาะเมื่อทำการรักษาก่อนที่กระดูกและเนื้อเยื่อโดยรอบที่พยุงและโอบรัดฟันอยู่นั้นยังไม่ได้รับผลกระทบ ซึ่งการรักษาสามารถทำได้ดังต่อไปนี้

ทำการขูดหินปูน เกลารากฟันด้วยเครื่องขูดหินปูนไฟฟ้าและเครื่องมือเฉพาะด้านทันตกรรม เพื่อกำจัดหินปูนและคราบจุลินทรีย์ที่เกาะลึกลงไปยังผิวรากฟันในร่องเหงือก เหนือเหงือกและใต้เหงือก เพื่อให้ผิวรากฟันสะอาดและเรียบเนียน เป็นการกำจัดคราบจุลินทรีย์และหินปูนเหนือเหงือกและใต้เหงือกให้หมดไป
เมื่อรักษาเสร็จแล้ว ต้องดูแลสุขอนามัยภายในช่องปากอย่างสม่ำเสมอและถูกต้อง เช่น แปรงฟันวันละสองครั้งด้วยแปรงสีฟันขนนุ่มบาง เพื่อให้แปรงสามารถเข้าถึงซอกใต้ขอบเหงือกและไม่ทำร้ายเหงือกให้ระคายเคือง ทั้งนี้ควรวางแปรงสีฟันโดยทำมุม 45 องศากับขอบเหงือก แปรงจากล่างขึ้นบนและจากบนลงล่าง รวมถึงการใช้ไหมขัดฟันอย่างถูกวิธี ด้วยการสอดไหมขัดฟันเข้าไประหว่างซี่ฟัน แล้วพันไหมขัดฟันให้เป็นรูปตัว C ขัดถูแนบไปกับผิวฟันเบาๆ และให้ลงไปถึงใต้ขอบเหงือก โดยทำให้ครบทุกซี่ เพื่อป้องกันการสะสมของคราบจุลินทรีย์และการเกิดหินปูนเกาะใหม่ ทั้งนี้คนไข้อาจเข้ารับการขูดหินน้ำลาย (คราบแข็งที่ติดตามตัวฟัน) ปีละ 2 ครั้ง เพื่อป้องกันการกลับมาของโรค

สุขภาพในช่องปากเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะสุขภาพฟันและเหงือก ดังนั้นเราจึงควรรู้จักวิธีการดูแลที่ถูกต้อง และเข้าพบทันตแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำ ขูดหินปูนอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เพราะเราคงไม่อยากเหงือกบวม ปวดฟัน หรือต้องสูญเสียฟันไป ซึ่งนอกจากจะทำให้การบดเคี้ยวอาหารไม่ดีแล้ว ยังทำให้เสียบุคลิกภาพและสูญเสียความมั่นใจไปอีกด้วย อย่างไรก็ตาม ทุกปัญหาสุขภาพเหงือกและฟัน สามารถป้องกันและรักษาได้ด้วยการพบทันตแพทย์เป็นประจำ

เหงือกอักเสบบวมแดงต้องรีบรักษา เพื่อแก้ปัญหาก่อนสูญเสียฟัน