“โรคลมพิษ” เป็นแล้ว…ต้องรับมือให้เป็น

บางครั้งที่ผิวของเราเกิดความผิดปกติ เป็นผื่นแดงๆ มีอาการคัน และเราก็ไม่รู้ว่าเป็นอะไร หรือเกิดจากอะไร คิดว่าปล่อยๆ ไปก็คงหายเอง แต่ผ่านไปหลายวันก็ยังไม่หาย แถมยังมีอาการมากขึ้นกว่าเดิม ถ้าเป็นแบบนี้ให้ลองสังเกตดีๆ ว่า ความผิดปกติที่เกิดขึ้นบริเวณผิวหนังของคุณนั้น ใช่ “ลมพิษ” หรือไม่?

ผื่นแบบไหนที่เรียกว่า “ลมพิษ”

“ลมพิษ (Urticaria)” เป็นโรคผิวหนังที่พบได้บ่อย โดยในชีวิตคนเราอาจจะพบผื่นลมพิษขึ้นอย่างน้อยครั้งหนึ่งในชีวิตได้ที่ประมาณ 8-22% โดยพบได้ทั้งในเพศหญิง เพศชาย และทุกช่วงอายุ

ลมพิษจะมีลักษณะเป็นผื่นบวม นูน แดง กระจายตามลำตัว แขนขา หรือบริเวณใบหน้า และจะมีอาการคันร่วมด้วย โดยทั่วไปผื่นนั้นจะค่อยๆ ยุบลงได้เองภายใน 24 ชั่วโมง (แต่สักพักก็กลับมาขึ้นใหม่ตามระยะเวลาในการดำเนินโรค) ในบางรายที่เกิดอาการบริเวณเนื้ออ่อน เช่น ริมฝีปาก หรือหนังตา จะเรียกว่า ภาวะแองจิโออีดีมา (Angioedema) อาจเป็นได้นาน 2-3 วัน ถึงจะค่อยๆ ยุบ และในบางรายอาจมีอาการบวมในระบบทางเดินอาหารทำให้รู้สึกปวดแน่นท้อง หรือมีอาการในระบบทางเดินหายใจทำให้แน่นจมูก หายใจไม่สะดวก และถ้ามีอาการรุนแรงมากอาจถึงขั้นทำให้เสียชีวิตได้

ประเภทของโรคลมพิษ

หลายคนคงคุ้นหูกับ “โรคลมพิษ” แต่คงยังไม่แน่ใจนักว่าโรคลมพิษที่รู้จักนั้น มีกี่ประเภท และแตกต่างกันอย่างไร ซึ่งโดยหลักๆ โรคลมพิษ จะแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ตามระยะเวลาในการเป็น

ลมพิษชนิดเฉียบพลัน

มักมีอาการต่อเนื่องกันไม่เกิน 6 สัปดาห์ ส่วนใหญ่ประมาณ 50% จะเกิดขึ้นอย่างไม่ทราบสาเหตุ นอกนั้นอาจเกิดจากการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนบน การแพ้ยา และแพ้อาหารตามลำดับ

ลมพิษชนิดเรื้อรัง

มักมีอาการเป็นๆ หายๆ โดยเป็นต่อเนื่องเกิน 6 สัปดาห์ และเป็นอย่างน้อย 2 ครั้งใน 1 สัปดาห์ ลมพิษชนิดนี้เกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น ลมพิษชนิดที่เกิดจากการกระตุ้น (Inducible urticaria) อย่างการขูดขีด ความร้อน ความเย็น การออกกำลังกาย เป็นต้น หรืออาจเกิดจากปฏิกิริยาจากโปรตีนในเลือดของผู้ป่วยที่เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดผื่น จากยา จากการติดเชื้อ หรืออาจเป็นชนิดที่ไม่พบสาเหตุจำเพาะเลยก็เป็นได้

“โรคลมพิษ” เกิดจากสาเหตุใด และสิ่งใดที่อาจกระตุ้นให้เกิดลมพิษได้บ้าง?

การเกิดโรคลมพิษมีได้หลายสาเหตุ และปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดโรคลมพิษของแต่ละคนก็อาจไม่เหมือนกัน มาดูกันว่ามีสาเหตุใดบ้าง

แพ้อาหาร เช่น อาหารทะเล สารกันบูดในอาหาร หรือสีผสมอาหารบางชนิด
แพ้ยาบางชนิด เช่น กลุ่มยาแก้ปวด แอสไพริน เป็นต้น
แพ้ฝุ่น ละอองเกสร พืชบางชนิด และขนสัตว์
การติดเชื้อ เช่น ไวรัส แบคทีเรีย เชื้อรา หรือพยาธิ
ในบางรายที่มีปฏิกิริยาของผิวหนังที่ตอบสนองผิดปกติต่อความร้อน ความเย็น หรือแสงแดด เป็นต้น
สารทึบรังสี (Contrast Media) ที่ใช้ในการเอกซเรย์คอมพิวเตอร์
ผิวหนังสัมผัสสารเคมีหรือยาบางชนิด เช่น ยาทาแก้อักเสบ เป็นต้น
การให้เลือดหรือผลิตภัณฑ์จากเลือด
ในบางรายที่มีภาวะแพ้ภูมิตัวเอง ผื่นอาจเกิดจากโปรตีนในเลือดของผู้ป่วยเองที่ไปกระตุ้นเซลล์อักเสบให้หลั่งสารที่ทำให้เกิดอาการของลมพิษขึ้น

วิธีรับมือกับโรคลมพิษ

หากรู้แล้วว่าตัวเองเป็นลมพิษ สิ่งที่ควรปฏิบัติเบื้องต้นคือ

พยายามนึกถึงสาเหตุที่อาจทำให้เกิดผื่นลมพิษขึ้น โดยเฉพาะช่วงเวลา 1-2 ชั่วโมงก่อนผื่นขึ้นว่าไปทำอะไรมา หรือกินอะไรไป เพื่อหลีกเลี่ยงสิ่งที่อาจเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดผื่น
รักษาสภาพผิวให้สมบูรณ์ แข็งแรง ไม่มีภาวะผิวแห้ง ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดอาการคันได้
ไม่แกะเกาผิวหนัง เนื่องจากอาจทำให้ผิวหนังเกิดการอักเสบ และเป็นรอยขึ้นมาได้
ไปพบแพทย์เพื่อทำการรักษา และวิเคราะห์หาสาเหตุของโรค ตามความเหมาะสมสำหรับผู้ป่วยในแต่ละราย

พบแพทย์ทันที…เมื่ออาการน่าสงสัย

“โรคลมพิษ” นอกจากจะก่อให้เกิดอาการคัน และความรำคาญแล้ว ในบางรายที่มีอาการมากๆ หากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้องอาจส่งผลรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ ฉะนั้นหากคุณหรือคนใกล้ชิดที่ป่วยเป็นโรคลมพิษ หรือมีอาการผิดปกติที่สงสัยว่าจะใช่โรคลมพิษหรือไม่ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที ซึ่งสามารถสังเกตอาการได้ดังนี้

ผื่นที่มีอาการคัน บวมแดง ขึ้นไว ยุบไว แต่สักพักก็กลับมาเป็นใหม่
หากเป็นลมพิษเฉียบพลันที่มีอาการรุนแรง อาจพบอาการแน่นหน้าอก หายใจไม่สะดวก ปวดท้อง ร่วมกับมีอาการหน้าบวม ตาบวม ปากบวม ซึ่งถ้ามีอาการต่างๆ เหล่านี้ ถือว่าเป็นภาวะอาการแพ้ชนิดรุนแรง (Anaphylaxis) ให้รีบมาพบแพทย์ที่แผนกฉุกเฉินทันที

โรคลมพิษ จะมีอาการมากหรืออาการน้อย ส่วนหนึ่งขึ้นอยู่กับสาเหตุ ความรุนแรงของโรค และการดูแลรักษาตัวเองของผู้ป่วย เพราะฉะนั้นหากท่านใดที่มีอาการลมพิษ หรือสงสัยลมพิษ ควรรีบมาพบแพทย์เพื่อที่จะหาสาเหตุ และวางแผนการรักษาร่วมกันต่อไป

นพ. พชรวรรธน์ จิระสุทัศน์
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านผิวหนัง และเวชศาสตร์ครอบครัว
ศูนย์ผิวหนังและความงาม โรงพยาบาลพญาไท นวมินทร์

“โรคลมพิษ” เป็นแล้ว...ต้องรับมือให้เป็น