ฮีทสโตรก (Heat Stroke) หรือโรคลมแดด ความร้ายกาจในหน้าร้อน

เมื่อเข้าสู่ฤดูร้อน ยิ่งกับประเทศไทยที่มีอากาศร้อนจัด ไม่ว่าจะต้นปี กลางปี ปลายปี เรียกได้ว่าร้อนแทบทุกเดือน ทำให้หลายคนคุ้นเคยกับโรคฮีทสโตรก หรือโรคลมแดด ที่มักจะเกิดขึ้นเมื่อร่างกายเจอกับความร้อนมากเกินไป ยิ่งกับคนที่ออกกำลังกาย หรือทำงานที่ออกแรงกลางแจ้ง เมื่อร่างกายได้รับความร้อนอย่างต่อเนื่อง อุณหภูมิสูงขึ้น บวกกับเจออากาศที่ไม่ถ่ายเท ยิ่งทำให้มีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคนี้ได้ง่ายมาก และในบทความนี้จะพามาทำความเข้าใจกับโรค “ฮีทสโตรก” ให้มากขึ้นกัน !!

รู้หรือไม่ ? ฮีทสโตรกมี 2 ประเภท

โดยทั่วไปหลายคนจะทราบกันดีว่าฮีทสโตรกเป็นโรคที่อันตรายถึงชีวิต และมีสาเหตุหลักมาจากอากาศร้อนจัด แต่รู้หรือไม่ว่าฮีทสโตรกสามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภทด้วยกัน โดยแยกได้จากกิจกรรม และการใช้ชีวิตประจำวันนั่นเอง

Exertional Heat Stroke – โรคลมแดดที่เกิดจากการออกกำลังกาย

เกิดจากการออกกำลังกายหรือใช้แรงงานหนักเกินไป โดยเฉพาะในช่วงอากาศร้อน อาการมีความคล้ายกับฮีทสโตรกแบบทั่วไป แต่ต่างกันที่ผู้ป่วยมักมีจะเหงื่อออกมากผิดปกติ ซึ่งฮีทสโตรกประเภทนี้ส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ไตวายเฉียบพลัน รวมถึงอาการอื่น ๆ และความรุนแรงอาจถึงขั้นชัก หรือหมดสติได้

Classic Heat Stroke – โรคลมแดดที่ไม่ได้เกิดจากการออกกำลังกาย

เป็นฮีทสโตรกประเภทที่มักเกิดขึ้นในช่วงที่อากาศร้อนจัด โดยเฉพาะในช่วงที่มีคลื่นความร้อนสูง และเมื่ออยู่อาศัยในที่ที่ปิดทึบ ไม่มีการระบายอากาศที่ดีพอ ผู้ที่เสี่ยงต่อภาวะนี้มากที่สุดคือผู้สูงอายุ และผู้ที่มีโรคเรื้อรังเนื่องจากอาจมีความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลางที่เข้ามามีผล ทำให้เกิดอันตรายหากไม่ได้รับการช่วยเหลือทันเวลา

ฮีทสโตรก โรคเดียวนำสู่ความเสี่ยงมากมายกับร่างกาย

อาการโดยทั่วไปของผู้ที่เป็นฮีทสโตรก คือ ร่างกายจะมีอุณหภูมิสูงผิดปกติ หากเกิดจากอากาศร้อนจัด ผิวจะมีความร้อน และแห้ง หรือมีเหงื่อออกมากเมื่อเกิดจากการออกกำลังกาย หายใจเร็ว ตื้นขึ้น ใจเต้นเร็ว คลื่นไส้ อาเจียน และมีอาการปวดหัวรุนแรง แต่นอกจากอาการที่เกิดเหล่านี้ ฮีทสโตรกยังมาพร้อมอันตรายต่อหลาย ๆ ส่วนของร่างกาย ไม่ว่าจะเป็น

สมอง : เมื่อร่างกายมีอุณหภูมิสูงเกิน 40 องศา และระบายความร้อนไม่ทันจากอาการของโรคฮีทสโตรกอาจทำให้เกิดการมึนงง หมดสติ หรือชัก และหากไม่ได้รับการรักษาทันเวลา อาจทำให้สมองเสียหายแบบถาวรได้
หัวใจ : หัวใจเต้นผิดจังหวะ และเร็วกว่าปกติ เนื่องจากร่างกายพยายามระบายความร้อน ส่งผลให้เกิด ภาวะหัวใจล้มเหลวจากการที่หัวใจทำงานหนักเกินไป
ไต : เกิดการขาดน้ำอย่างรุนแรงจากฮีทสโตรก ส่งผลให้ไตทำงานผิดปกติ และอาจเกิดภาวะไตวายเฉียบพลันตามมาได้
ปอด : อาจเกิดภาวะปอดอย่างรุนแรง ทำให้ระดับออกซิเจนในเลือดต่ำกว่าปกติ
ตับ : ตับเกิดการทำงานที่ผิดปกติ เนื่องจากภาวะขาดน้ำ และเลือดไปเลี้ยงตับไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย

ฮีทสโตรก โรคที่ไม่ได้เกิดแค่ในเด็กหรือผู้สูงอายุ

ฮีทสโตรก เป็นโรคที่มักจะเกิดขึ้นกับผู้สูงอายุ หรือเด็กเป็นส่วนใหญ่ แต่เมื่ออยู่ในที่ที่มีอากาศร้อนจัด ไม่มีการระบายความร้อน หรือไม่ได้ดื่มน้ำในปริมาณที่เหมาะสม ทุกคนมีสิทธิ์ที่จะเป็นฮีทสโตรกกันได้ทั้งนั้น โดยจะมี 7 กลุ่มหลัก ที่มีความเสี่ยงมากกว่าคนทั่วไป และควรเฝ้าระวังเป็นพิเศษ ดังนี้

ผู้ที่ทำงาน หรือทำกิจกรรมกลางแจ้ง เช่น การออกกำลังกาย งานก่อสร้าง งานรักษาความปลอดภัย หรืองานดูแลความสะอาดตามท้องถนน เป็นต้น คนกลุ่มนี้มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดฮีทสโตรก เนื่องจากต้องเผชิญกับสภาพอากาศร้อนเป็นเวลานาน
เด็กเล็ก และผู้สูงอายุ เนื่องจากร่างกายไม่สามารถระบายความร้อนได้เท่าช่วงคนวัยหนุ่ม – สาว
คุณแม่ตั้งครรภ์ เพราะอากาศร้อนจัดส่งผลให้เส้นเลือดขยายตัวได้ไว ทำให้คุณแม่ที่ตั้งครรภ์เป็นลมได้ง่ายขึ้นและอาจนำไปสู่ภาวะฮีทสโตรกได้หากร่างกายสูญเสียน้ำมากเกินไป
ผู้ที่มีน้ำหนักตัวมาก เนื่องจากการมีชั้นไขมันปิดกั้นการระบายความร้อนของร่างกายออกไปได้ยาก
ผู้ที่มีโรคประจำตัว ไม่ว่าจะเป็นผู้ป่วยความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคไตเรื้อรัง โรคหัวใจ และผู้ที่ใช้ยาบางชนิด โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ควรระวัง และดูแลตัวเองเป็นพิเศษ เพราะอาจเสี่ยงต่อฮีทสโตรกได้มากกว่าคนทั่วไป
ผู้ที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะฤทธิ์ของแอลกอฮอล์ทำให้เส้นเลือดฝอยใต้ผิวหนังขยายตัวมากขึ้นร่างกายจึงสูญเสียน้ำ และเกลือแร่ได้รวดเร็ว ซึ่งเป็นปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงต่อฮีทสโตรก
ผู้ที่ไม่ได้รับการพักผ่อนที่เพียงพอ เนื่องจากร่างกายอาจตอบสนองต่อความร้อนได้ช้า ทำให้ความร้อนสะสมในร่างกายเยอะ ทำให้เกิดอาการของโรคได้ง่าย

ป้องกันไว้ปลอดภัยกว่า กับวิธีดูแลตัวเอง ไม่ให้เสี่ยงเป็นฮีทสโตรก

การป้องกันตัวเองให้ปลอดภัย และลดความเสี่ยงต่อการเป็นฮีทสโตรกสามารถทำได้ง่าย ๆ โดยแนะนำให้ทำตามข้อปฏิบัติต่อไปนี้

รักษาอุณหภูมิร่างกายให้เป็นปกติ โดยการดื่มน้ำให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย เพื่อลดความเสี่ยงต่อการเกิดฮีทสโตรก
หลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมกลางแดด หรือถ้าไม่สามารถเลี่ยงได้ก็ควรปกป้องตัวเองจากฮีทสโตรก และความร้อนด้วยการทาครีมกันแดด ใส่หมวกปีกกว้าง รวมถึงใส่เสื้อผ้าที่ทำจากผ้าที่ระบายอากาศได้ดี อย่างผ้าลินิน ไหม ฝ้าย หรือใส่เสื้อที่สามารถกัน UV ได้เมื่อออกไปกลางแจ้ง
ไม่อยู่ในที่ที่อากาศไม่ถ่ายเท เช่นในรถที่จอดกลางแจ้ง หรือในห้องที่ไม่มีอากาศหมุนเวียน หรือการระบายอากาศที่ดีพอ
ระวังการใช้ยาบางชนิด ที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อการรักษาความชุ่มชื้นของร่างกาย และการระบายความร้อน ซึ่งอาจเพิ่มโอกาสในการเกิดฮีทสโตรก ได้ ดังนั้นควรปรึกษาแพทย์ และเฝ้าระวังอาการของตัวเองด้วยอีกทาง

ในช่วงที่กำลังจะเข้าสู่ช่วงฤดูร้อนแบบนี้ควรสังเกตตัวเอง และคนรอบตัว ว่ามีอาการผิดปกติใด ๆ หรือไม่ ถ้าหากเจอสถานการณ์ที่มีผู้ป่วยฮีทสโตรก สามารถปฐมพยาบาลเบื้องต้นได้ด้วยการรีบนำผู้ป่วยเข้าในที่ร่ม ที่ที่มีอากาศถ่ายเท จัดท่าให้นอนหงาย ยกขาขึ้นสูง เพื่อให้เลือดไหลเวียนมาสู่สมอง คลายเสื้อผ้าเพื่อระบายความร้อน

และนำผ้าชุบน้ำเย็นมาประคบเย็นเพื่อระบายความร้อน รวมถึงให้ดื่มน้ำเย็น ถ้าคนไข้มีอาการซึม หมดสติ และไม่รู้สึกตัว ควรรีบนำตัวไปส่งโรงพยาบาลในทันที หากอยากทราบข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับโรคฮีทสโตรก สามารถสอบถามได้ที่ ศูนย์สมอง และระบบประสาท โรงพยาบาลพญาไท 1

ฮีทสโตรก (Heat Stroke) ภัยร้ายจากอากาศร้อนจัด