หน้าที่ของต่อมไร้ท่อคือการสร้าง ‘ฮอร์โมน’ (Hormone) ซึ่งมีความสําคัญในการควบคุมการเจริญเติบโตและพัฒนาการตั้งแต่เด็กไปจนชรา การควบคุมสมดุลน้ำและเกลือแร่ การสร้างและการใช้พลังงานที่เกี่ยวข้องกับระบบเผาผลาญ รวมถึงระบบสืบพันธุ์

ซึ่งทั้งหมด ก็คือการดูแลควบคุมให้ร่างกายทำงานได้อย่างปกติตามธรรมชาติ โดยฮอร์โมนแต่ละชนิดก็มีหน้าที่เฉพาะอย่าง จึงส่งผลต่อร่างกายแตกต่างกัน และหนึ่งในนั้นคือเรื่องของเพศและการเจริญพันธุ์

ฮอร์โมนเพศหญิงและเพศชาย เกิดจากต่อมไร้ท่อที่ต่างกัน

ฮอร์โมนเพศ เป็นฮอร์โมนที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงลักษณะทางเพศเมื่อเข้าสู่วัยหนุ่มสาว ทั้งทางร่างกาย จิตใจ และพฤติกรรม ซึ่งจะเห็นได้ว่า เพศหญิงและเพศชายจะมีความแตกต่างกันในแต่ละด้านอย่างชัดเจน ดังนี้

ฮอร์โมนเพศหญิง

เป็นฮอร์โมนที่สร้างจากรังไข่ (Ovary) แบ่งเป็น

1. ฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) มีหน้าที่กระตุ้นการเจริญเติบโตของระบบสืบพันธุ์ในเพศหญิงเมื่อเข้าสู่วัยสาว (Female Secondary Sex Characteristics) ซึ่งทำให้ร่างกายเกิดการเปลี่ยนแปลง เช่น

สะโพกผาย เต้านมและอวัยวะเพศใหญ่ขึ้น
มีขนที่รักแร้และขนที่อวัยวะเพศ
มดลูกมีขนาดใหญ่ขึ้น
เสียงแหลมเล็ก
กระดูกยาว (Long Bones) ปิด เป็นการหยุดความสูงของร่างกาย

2. ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone) มีหน้าที่เกี่ยวกับการตั้งครรภ์

ทำให้เยื่อบุมดลูกหนาตัวขึ้น เพื่อเตรียมพร้อมในการฝังตัวของไข่ที่ปฏิสนธิแล้ว
ป้องกันไม่ให้มดลูกหดรัดตัวระหว่างตั้งครรภ์
ทำงานร่วมกับฮอร์โมนเอสโตรเจน กระตุ้นการเจริญของท่อน้ำนม ถุงน้ำนม ทำให้เต้านมมีขนาดใหญ่ขึ้น เพื่อเตรียมพร้อมในการให้นมบุตรหลังคลอด
เมื่อไข่ตกแล้ว ถ้าไม่มีการปฏิสนธิจะไม่เกิดการฝั่งตัวของไข่ ฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนจะลดลงอย่างรวดเร็ว ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกหลุดลอกออกมาเป็นประจำเดือน (Menstruation)

ฮอร์โมนเพศชาย

เป็นฮอร์โมนที่สร้างจากอัณฑะ (Testis) คือ

ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน (Testrosterone) มีหน้าที่กระตุ้นการเจริญเติบโตของเพศชาย เมื่อเข้าสู่วัยหนุ่ม (Male Secondary Sex Characteristics) ซึ่งทำให้ร่างกายเกิดการเปลี่ยนแปลง เช่น

องคชาต (Penis) ใหญ่และยาวขึ้น
มีขนที่รักแร้ อวัยวะเพศ แขน ขา หน้าแข้ง หนวด เครา
มีลูกกระเดือกใหญ่ขึ้น เสียงแหบทุ้มขึ้น
ไหล่และหน้าอกกว้างขึ้น สะโพกแคบลง กล้ามเนื้อเพิ่มขึ้น
มีความต้องการทางเพศ
เหงื่อออกมากขึ้น มีกลิ่นตัว
ผิวหนังสร้างไขมันมากขึ้น ผิวมัน เป็นสิว

พญ. นารีลักษณ์ กลิ่นสุคนธ์(นิ่มน้อย)

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคเบาหวานและต่อมไร้ท่อ

ศูนย์เบาหวานและต่อมไร้ท่อ โรงพยาบาลพญาไท 2

รู้จักฮอร์โมนเพศ ผลผลิตจากต่อมไร้ท่อ