หากพูดถึงโรคมะเร็งที่พบมากเป็นอันดับ 1 ในผู้หญิงนั้น ก็คงหนีไม่พ้น “มะเร็งเต้านม” เพราะปัจจุบันถือว่าเป็นโรคที่ร้ายแรงที่สุดโรคหนึ่ง ซึ่งเมื่อเป็นแล้วนั้น โอกาสที่จะรักษาให้หายขาดนั้นเป็นไปได้น้อย..หรืออาจจะไม่มีเลย! โดย นพ.อนิรุทธ์ นิรนาท ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านมะเร็งวิทยา คลินิกเต้านม โรงพยาบาลพญาไท 1 ได้อธิบายถึง สาเหตุของการเกิดมะเร็งในร่างกายคนเราว่า…

“เป็นกระบวนการที่เกิดจากการที่ “เซลล์” มีการแบ่งตัวผิดปกติ ส่งผลทำให้ร่างกายไม่สามารถควบคุมได้ และแพร่กระจายลุกลามไปตามทางเดินของต่อมน้ำเหลืองในร่างกาย”

แม้ว่ามะเร็งเต้านมจะสามารถพบได้ทั้งในเพศหญิงและชาย โดยมักเกิดกับเพศหญิงเป็นส่วนใหญ่…และมักเกิดช่วงวัยตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไป ส่วนในเพศชายนั้นมีอัตราการพบที่ต่ำมากๆ

อายุมากขึ้น
มีประวัติคนในครอบครัว เป็นมะเร็งรังไข่หรือมะเร็งเต้านม จะมีความเสี่ยงสูงกว่าคนทั่วไป เกี่ยวกับฮอร์โมน เช่น กินยาฮอร์โมนเพศหญิง หรือ ยาคุมกำเนิดต่อเนื่อง
เป็นผู้ที่ได้รับยาคุมกำเนิดเป็นเวลานาน
ผู้ที่มีประจำเดือนเร็ว ก่อนอายุ 12 ปี และผู้ที่หมดประจำเดือนช้าหลังอายุ 55 ปี
มีบุตรคนแรกหลังอายุ 30 ปีและ หญิงที่ไม่เคยมีบุตร
เคยเป็นมะเร็งรังไข่ หรือมะเร็งเต้านมมาก่อน
การสูบบุหรี่ การขาดการออกกำลังกาย น้ำหนักเกิน ดื่มแอลกอฮอล์

อาการของมะเร็งเต้านมเป็นยังไง?

ในระยะเริ่มต้นมักไม่เจ็บ
คลำพบก้อนที่เต้านม หรือรักแร้
ผิวนมมีรอยย่น บุ๋มไม่เรียบคล้ายเปลือกส้ม
หัวนมบุ๋ม เกิดการดึงรั้ง
มีน้ำเหลืองหรือเลือดซึมออกจากหัวนม

มะเร็งเต้านมระยะไหน…ที่อาจรักษาหาย?

เป็นที่คุ้นเคยกันดีกับคำวินิจฉัย ที่เมื่อเข้ามาตรวจพบมะเร็ง แพทย์จะบอกกับผู้ป่วยว่า “เป็นระยะที่เท่าไร” ทั้งนี้ ระยะขั้นของมะเร็ง มีส่วนสำคัญกับระดับความรุนแรง และโอกาสในการรักษาให้หายขาด ดังนี้

ระยะ 0 เป็นระยะที่มะเร็งมีขนาดเล็ก ยังไม่ลุกลามถึงเนื้อเยื่อ มีอัตรารอด 95-100%
ระยะ 1 มะเร็งโตขึ้น ลุกลามถึงต่อมน้ำเหลืองรักแร้ด้านเดียวกับโรค มีอัตรารอด 90-100%
ระยะ 2 มะเร็งโตขึ้นกว่าขั้นที่ 1 ลุกลามถึงต่อมน้ำเหลือง แต่ยังจำนวนน้อย อัตรารอด 85-90%
ระยะ 3 มะเร็งโตมาก อาจแตกเป็นแผล หรือยึดติดกับกล้ามเนื้อหน้าอก ลุกลามเข้าต่อมน้ำเหลืองเป็นจำนวนมาก อัตรารอด 65-70%
ระยะ 4 ระยะสุดท้าย มะเร็งแพร่กระจายเข้ากระแสเลือด สู่อวัยวะอื่นๆ โดยทั่วไปมักอยู่ได้ไม่เกิน 3 ปี มีอัตรารอดที่ 0-20%

แนวทางการรักษามะเร็งเต้านม

การผ่าตัด
- การผ่าตัดเลาะเฉพาะก้อนมะเร็งออก (Partial Mastectomy)โดยแพทย์จะตัดเฉพาะก้อนมะเร็งออกให้ได้มากที่สุด แต่..ก้อนมะเร็งต้องมีขนาดเล็กและเต้านมมีขนาดใหญ่พอสมควร หากก้อนมะเร็งใหญ่ เต้านมเล็ก หรือเต้านมมีก้อนหลายๆ ก้อน อาจไม่เหมาะกับการผ่าตัดวิธีนี้
- การผ่าตัดเอาเต้านมออกทั้งเต้า (Total Mastectomy) โดยแพทย์จะตัดเต้านมออกทั้งหมด..รวมทั้งหัวนม! หากพบมีการแพร่กระจายไปที่ต่อมน้ำเหลืองก็ต้องเลาะต่อมน้ำเหลืองบริเวณรักแร้ออกไป บางรายอาจตัดเต้านมทั้ง 2 ข้าง หากพบว่าผู้ป่วยมีอัตราเสี่ยงสูงต่อการแพร่กระจายไปเต้านมข้างที่เหลือ

ภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัดมะเร็งเต้านม

รูปทรงเต้านมเปลี่ยนไป แก้ไขโดยการใส่อุปกรณ์เสริมเต้า หรือบางรายอาจผ่าตัดสร้างเสริมเต้านม
แผลติดเชื้อหรือมีเลือดออก ให้สังเกตแผลว่ามีอาการบวมแดงหรือไม่?
การผ่าตัดต่อมน้ำเหลืองรักแร้ออกทั้งหมด แขนข้างนั้นอาจจะบวมตึงและมีอาการชาต้นแขนด้านใน

รังสีบำบัดหรือการฉายรังสี

เป็นการรักษาโดยใช้รังสีพลังงานสูงทำลายเซลล์มะเร็ง ทั้งในผู้ป่วยที่ตัดเฉพาะก้อนมะเร็งออก และผู้ป่วยที่ผ่าตัดเต้านมออกหมดเนื่องจากมีก้อนมะเร็งใหญ่ หรือมีการแพร่กระจายไปที่ต่อมน้ำเหลืองบริเวณรักแร้

ผลข้างเคียงของการฉายรังสีและการดูแล

รู้สึกเหนื่อยเพลียระหว่างฉายรังสี ควรพักผ่อนมากๆ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
ผิวหนังบริเวณที่ถูกรังสีระคายเคืองง่ายและอาจปวดแสบ จึงห้ามโดนน้ำ ทาครีม ถูสบู่ โดนแดด และห้ามเกา
อาการแขนไหล่บวม หัวไหล่ติด ควรมีการบริหารแขนและไหล่ เวลาใช้หมอนหนุนแขนให้สูงเพื่อลดอาการบวม

การรักษาด้วยเคมีบำบัด

เป็นการใช้ยาเพื่อทำลายยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง โดยยาเคมีบำบัดนี้..มีไว้เพื่อลดขนาดก้อนมะเร็ง ช่วยให้การผ่าตัดง่ายขึ้น หรืออาจให้ยาหลังการผ่าตัดเพื่อควบคุมการเกิดใหม่ รวมไปถึงเพื่อยืดชีวิตและประคับประคอง ในรายที่มะเร็งแพร่กระจายไปอวัยวะอื่นๆ แล้ว

ผลข้างเคียงหลังการรักษาด้วยเคมีบำบัดและการดูแล

บางรายอาจไม่มีอาการข้างเคียง แต่บางรายก็มีอาการรุนแรง เนื่องจากเคมีบำบัดไม่เพียงมีผลทำลายเซลล์มะเร็ง แต่ยังมีผลกระทบต่อเซลล์ปกติได้ อาการข้างเคียงที่พบบ่อยๆ ได้แก่ อาการคลื่นไส้อาเจียน มีแผลในปาก คอแห้ง ดูแลโดยรับประทานอาหารอ่อน เช่น โจ๊ก หมั่นบ้วนปากบ่อยๆ และดื่มน้ำมากๆ 8 – 10 แก้วต่อวัน รวมไปถึงการหลีกเลี่ยงสถานที่แออัดหรือมลภาวะเป็นพิษต่างๆ เนื่องจากภูมิต้านทานต่ำ…อาจติดเชื้อได้ง่าย

การรักษาด้วยฮอร์โมน

มะเร็งเต้านมบางชนิดเติบโตเร็วเมื่อได้รับฮอร์โมนเอสโตรเจน ฉะนั้นแพทย์จะรักษาด้วยการให้ยาต้านฮอร์โมนเพื่อลดปริมาณฮอร์โมนเอสโตรเจนลง

การดูแลผู้ป่วยมะเร็งเต้านม

รักษาความสะอาดอย่างเคร่งครัด เพราะสามารถติดเชื้อได้ง่าย
ไม่ทานยาอื่นๆ ที่นอกเหนือจากแพทย์สั่ง หรือ หากต้องการรับประทาน ควรอยู่ในดุลยพินิจของแพทย์ทุกครั้ง
พักผ่อนให้เพียงพอ ไม่หักโหมทำงานหนัก
เลิก เหล้า บุหรี่ สารเสพติด และควรงดเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของคาเฟอีน
ดูแลจิตใจตัวเองให้แข็งแรงอยู่เสมอ หลีกเลี่ยงความเครียด ความซึมเศร้า
หากิจกรรมทำร่วมกับครอบครัวเพื่อสร้างกำลังใจให้ต่อสู้กับโรค
รู้จักดูแลตัวเองในภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ
ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ พยาบาล อย่างเคร่งครัด
ไปพบแพทย์ตามนัดเสมอ
จำกัดอาหารหวานจัดและเค็มจัด เพราะมีผลต่อระดับน้ำตาลในเลือดและการทำงานของไต
พยายามกินอาหารให้ได้ หากรู้สึกว่าทานได้น้อย ก็ให้ทานบ่อยๆ
รับประทานอาหารดีมีประโยชน์ครบ 5 หมู่

ถึงแม้ภัยจากมะเร็งเต้านมจะน่ากลัว แต่ก็สามารถป้องกันได้..ด้วยการดูแลสุขภาพให้แข็งแรง หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง และหมั่น “ตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม” โดยสามารถคลำเต้าหาก้อนด้วยตัวเอง หลังหมดประจำเดือนประมาณ 1 สัปดาห์ หรือการตรวจแมมโมแกรมในผู้หญิงอายุเกิน 40 ปีขึ้นไป ซึ่งการตรวจพบการเกิดโรคตั้งแต่ยังไม่มีอาการ…จะช่วยลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งเต้านมได้

“มะเร็งเต้านม” มะเร็งร้ายอันดับ 1 ในผู้หญิง