เพราะความเชื่อเดิมๆ ที่ว่า “ข้อเข่าเสื่อม” มักเกิดแค่เฉพาะกับผู้สูงวัย ทำให้หลายๆ คนมองข้าม…และมีพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ประมาท! จนก่อให้เกิดปัญหาข้อเข่าเสื่อมก่อนวัยอันควร เพื่อให้ข้อเข่าจริงยังคงอยู่คู่กับคุณไปจนเข้าสู่วัยชรา การลดพฤติกรรมเสี่ยงจึงควรเริ่มต้นตั้งแต่วันนี้ ในวันที่คุณยังเป็นหนุ่มเป็นสาว!!

สาเหตุที่ทำให้ข้อเข่าเสื่อมเร็ว

น้ำหนักตัว : โดยปกติข้อเข่าแต่ละข้างของคนเราต้องรับน้ำหนักประมาณ 3 เท่าของน้ำหนักตัว และเพิ่มขึ้นเป็น 4 เท่าเมื่อเราเดินขึ้นลงบันได ดังนั้นเมื่อน้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้น…ก็เท่ากับว่าข้อเข่าต้องรับน้ำหนักเพิ่มมากขึ้นอย่างมหาศาลด้วย ทำให้ผิวข้อเกิดการสึกหรอหรือชำรุดก่อนวัยอันควร
อาการบาดเจ็บ : การเล่นกีฬาหนักๆ ที่มักเกิดแรงกระแทกในข้อเข่า มีการฉีกขาดของกระดูกอ่อนหรือเส้นเอ็นภายในข้อเข่า ทำให้ความแข็งแรงของข้อเสียไปตั้งแต่อายุยังน้อย ส่งผลให้ผิวข้อเสื่อมแม้ยังไม่ถึงวัยชรา
โรคต่างๆ : โรคบางโรคทำให้เกิดการอักเสบของเยื่อบุข้อเรื้อรัง ผิวข้อจึงเสื่อมเร็วกว่าปกติ เช่น โรคเกาต์ โรครูมาตอยด์

วิธีป้องกันข้อเข่าเสื่อม

ลดน้ำหนัก : เพราะน้ำหนักตัวคือสาเหตุที่พบได้บ่อย..แต่สามารถลดโอกาสเสี่ยงได้ ด้วยการควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน อย่าปล่อยให้อ้วนเกินไป
บริหารกล้ามเนื้อ : กล้ามเนื้อรอบๆ ข้อเข่าคือด่านแรกในการรับน้ำหนักที่ผ่านข้อเข่าเมื่อเราเดินหรือวิ่ง ก่อนที่น้ำหนักที่เหลือหรือที่เกินขีดความสามารถของกล้ามเนื้อจะถูกปล่อยผ่านเข้าไปในข้อเข่า ส่วนกระดูกอ่อนหรือผิวข้อจะเป็นด่านที่สองในการรับน้ำหนัก ดังนั้น! หากกล้ามเนื้อไม่แข็งแรงและรับน้ำหนักได้น้อย น้ำหนักที่ส่งต่อไปยังผิวข้อก็จะมีมาก จนทำให้ข้อเข่าเสื่อมได้ง่ายขึ้น
เลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง : พฤติกรรมบางอย่างก่อให้เกิดแรงกดดันหรือเสียดสีในข้อเข่ามากเกินไป เช่น การนั่งยองๆ การคุกเข่า พับเพียบ หรือนั่งขัดสมาธิ

การวิ่งช่วยให้ข้อเข่าแข็งแรงหรือข้อเข่าเสื่อมเร็วกันแน่?

เมื่อเราต้องการบริหารกล้ามเนื้อข้อเข่าให้แข็งแรง การวิ่งนับว่าเป็นการออกกำลังกายที่เหมาะสม และไม่ได้ส่งผลเสียต่อข้อเข่าอย่างที่หลายๆ คนเข้าใจ เพราะการวิ่งทำให้กล้ามเนื้อแข็งแรงและน้ำหนักตัวลดลง แต่หากข้อเข่าของคุณเกิดการเสื่อมอยู่แล้วและมีอาการเจ็บปวดในข้อเข่าจนไม่สามารถวิ่งได้ ควรเข้าพบแพทย์เพื่อขอคำแนะนำในการเลือกวิธีบริหารกล้ามเนื้อที่เหมาะสมกับสุขภาพข้อเข่า

การรักษาข้อเข่าเสื่อมด้วยการผ่าตัดใส่ข้อเข่าเทียม

ในกรณีที่ข้อเข่ามีความเสื่อมมากจนไม่สามารถรักษาด้วยการทานยาหรือกายภาพบำบัดได้ อาจต้องเข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนผิวข้อใหม่ หรือที่เรียกว่า “ผ่าตัดใส่ข้อเข่าเทียม” โดยผิวข้อใหม่นี้ทำมาจากโลหะและพลาสติกที่มีคุณสมบัติพิเศษ ซึ่งในปัจจุบันมีการพัฒนาไปเป็นอย่างมากและมีหลายรูปแบบ ทั้งนี้ ผลการผ่าตัดจะออกมาดีหรือไม่ขึ้นอยู่กับประสบการณ์และความชำนาญของศัลยแพทย์ผู้ทำการผ่าตัด สภาพของข้อเข่าผู้ป่วยก่อนผ่าตัด ความร่วมมือของตัวผู้ป่วยหลังผ่าตัด และทุกองค์ประกอบรวมกัน

ทั้งนี้ เพื่อการวางตำแหน่งการใส่ข้อเข่าเทียมให้ถูกต้องแม่นยำมากขึ้นในการผ่าตัด ปัจจุบันจึงมีการนำคอมพิวเตอร์มาเป็นตัวช่วยในการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม รวมไปถึงการพยายามประดิษฐ์เครื่องมือช่วยผ่าตัดของศัลยแพทย์ เพื่อการทำผ่าตัดแผลเล็ก ซึ่งจะช่วยให้การเจ็บปวดหลังผ่าตัดลดลง และผู้ป่วยสามารถกลับมาใช้งานข้อเข่าใหม่ได้เร็วยิ่งขึ้น

ศ. นพ. ธไนนิธย์ โชตนภูติ

ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการผ่าตัดกระดูกสันหลัง

ศูนย์กล้ามเนื้อ กระดูกและข้อ โรงพยาบาลพญาไท 2

“ข้อเข่าเสื่อม” โรค...ที่ไม่ว่าวัยไหนก็เป็นได้!