เคยสังเกตตัวเองหรือคนใกล้ตัวไหมว่า มีบุคลิกภาพไม่น่ามอง เช่น ไหล่ยกไม่เท่ากัน ระดับเอวไม่เท่ากัน มักจะเดินตัวเอียง บางคนก็มีอาการปวดหลัง โดยอาจไม่รู้ตัวว่ากำลังเป็น “โรคกระดูกสันหลังคด” ซึ่งนายแพทย์สมบัติ คุณากรสวัสดิ์ ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านกระดูกสันหลัง ศูนย์กล้ามเนื้อกระดูกและข้อ โรงพยาบาลพญาไท 3 บอกว่าเป็นภาวะที่พบได้บ่อย แต่มักถูกเพิกเฉยและไม่ได้รับการรักษา

โรคที่ร้อยละ 80 ยังไม่ทราบสาเหตุชัดเจน

คุณหมอสมบัติ อธิบายว่า ภาวะโรคกระดูกสันหลังคด คือการที่กระดูกสันหลังเริ่มโค้งงอไปด้านข้างหากวัดมุมส่วนโค้ง หรือที่เรียกว่า มุมที่กระดูกสันหลังคด (Cobb angle) มากกว่า 10 องศา โดยผู้ป่วยร้อยละ 80 นั้นไม่พบสาเหตุที่ชัดเจน เรียกว่าโรคกระดูกสันหลังคดชนิดไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic Scoliosis) ในกลุ่มผู้ป่วยที่พบว่ามีการคดของกระดูกสันหลังช่วงอายุ 10-15 ปี เชื่อว่ามีการถ่ายทอดจากกรรมพันธุ์ ถึงร้อยละ 10

ส่วนสาเหตุที่พบบ่อยคือ ภาวะโรคกระดูกสันหลังคดตั้งแต่กำเนิด (Congenital Scoliosis) ซึ่งพบว่าเกิดจากรูปร่างกระดูกสันหลังมีความผิดปกติ, ภาวะกระดูกสันหลังคดจากความผิดปกติของเอ็นกล้ามเนื้อระบบประสาท (Neuromuscular Scoliosis)

สังเกตตัวเองได้ แค่ทำสิ่งเหล่านี้

เบื้องต้นนั้นเราสามารถสังเกตตัวเองได้ โดย คุณหมอสมบัติ อธิบายว่ามี 2 วิธี คือ

ให้ผู้ป่วยยืนหันหลังและมองหาความผิดปกติ เช่น ความสูงของระดับหัวไหล่ไม่เท่ากัน, ความนูนของกระดูกสะบักไม่เท่ากัน และระดับแนวกระดูกสะโพกไม่เท่ากัน
ให้ผู้ป่วยยืนเท้าชิดและก้มไปด้านหน้า โดยใช้มือทั้งสองข้างพยายามแตะพื้น (Adam’s forward bending test) จะเห็นความนูนของหลังไม่เท่ากัน (Rib Hump)

ไม่ต้องผ่าตัด กระดูกสันหลังก็กลับมาปกติได้

ก่อนอื่นผู้ป่วยและญาติต้องเข้าใจภาวะของโครงกระดูกสันหลังคด การดำเนินโรค และคอยช่วยแพทย์สังเกตความเปลี่ยนแปลงความคดของกระดูกสันหลัง และติดตามผลอย่างต่อเนื่อง คุณหมอสมบัติ บอกว่า แพทย์จะใช้เสื้อเกราะ (Brace) ใส่ป้องกันไม่ให้กระดูกสันหลังคดมากขึ้น ใส่ 23 ชั่วโมงต่อวัน สามารถถอดออกตอนอาบน้ำชำระร่างกาย

เสื้อเกราะจะถูกนำมาใช้ในกรณีที่กระดูกสันหลังคดมีมุมองศาที่คดไม่มาก ไม่มีภาวการณ์เสียสมดุล ลำตัวไม่เอียงมาก ไม่มีความผิดปกติทางระบบประสาท ต้องใส่จนเด็กหยุดเจริญเติบโต และค่อยๆ ลดจำนวนชั่วโมงที่ใส่ลง จนแน่ใจว่ากระดูกสันหลังไม่คดมากขึ้นแล้วก็หยุดใส่ สำหรับผู้ป่วยใกล้จะหยุดโตหรือไม่โตขึ้นแล้ว เสื้อเกราะก็จะไม่มีประโยชน์

หากต้องผ่าตัด… “ความชำนาญ” ของแพทย์คือสิ่งสำคัญ

การเลือกวิธีผ่าตัด คุณหมอสมบัติ บอกว่าขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ความยืดหยุ่นหรือความเว้าของกระดูกสันหลังที่คด แพทย์จะพูดคุยกับคนไข้และญาติ เพื่อให้เข้าใจเป้าหมายของการผ่าตัด สิ่งสำคัญคือประสบการณ์ ความชำนาญ และความคุ้นเคยของแพทย์ในการผ่าตัดรักษา เพื่อให้กระดูกกลับมาใกล้เคียงปกติมากที่สุด

ปัจจุบันมีความเจริญก้าวหน้าทางการแพทย์เป็นอย่างมาก ในการพัฒนาการรักษาแก้ไขโรคกระดูกสันหลังคดให้กลับมาอยู่ในสภาวะใกล้เคียงปกติมาก ทั้งนี้การรักษาจะได้ผลดีมากหากได้รับการรักษาในช่วงเวลาที่เหมาะสม

โรคกระดูกสันหลังคด... คุณอาจเผชิญอยู่ แต่ไม่รู้ตัว