ความกังวลถึงความแข็งแรงและความปลอดภัยของลูกน้อยในครรภ์ เป็นสิ่งที่คุณแม่มือใหม่ทุกคนต่างต้องเผชิญ โดยเฉพาะคุณแม่ตั้งครรภ์ที่มีภาวะครรภ์เสี่ยงสูง ยิ่งต้องได้รับการดูแลเป็นพิเศษ วันนี้เราเลยมาพูดคุยกับ นพ.อดิศร อักษรภูษิตพงศ์ สูตินรีแพทย์-เวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์ โรงพยาบาล พญาไท 3 ว่า “ครรภ์เสี่ยง” หมายถึงอะไร ? “หมอ MFM” คือใคร ? ช่วยเพิ่มความมั่นใจให้คุณแม่ตั้งครรภ์ได้อย่างไรบ้าง ?

ครรภ์เสี่ยง หมายถึงอะไร ?

ครรภ์เสี่ยง หมายถึง การตั้งครรภ์ที่มีภาวะหรือปัจจัยซึ่งสามารถส่งผลกระทบต่อแม่ และทารกในครรภ์ โดยอาจทำให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพหรือเสียชีวิตได้ ทั้งในช่วงเวลาระหว่างตั้งครรภ์ ขณะคลอด หรือหลังคลอด

หมอ MFM คือใคร ?

คุณหมออดิศร อธิบายต่อว่า หมอ MFM หรือ Maternal-Fetal Medicine คือ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์ เป็นสูติแพทย์ที่ทำการศึกษาต่อยอดภายหลังจากที่จบการฝึกอบรมสูติศาสตร์นรีเวชวิทยาแล้ว โดยจะทำหน้าที่ในการดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะครรภ์เสี่ยงสูง เน้นการดูแลทั้งมารดาและทารกในครรภ์ หาความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น ทำการป้องกันหรือให้การรักษา เพื่อสุขภาพที่ดีและปลอดภัย ของทั้งแม่และลูกในครรภ์

หน้าที่หลักของ MFM มีอะไรบ้าง

ให้คำปรึกษา ดูแลครรภ์และทำคลอด
- ดูแลการตั้งครรภ์ที่มีภาวะครรภ์เสี่ยงสูงหรือมีภาวะแทรกซ้อน ทั้งในสตรีตั้งครรภ์และ/หรือทารกในครรภ์ ตั้งแต่ก่อนการตั้งครรภ์ ตลอดจนถึงการคลอดบุตร และหลังการคลอดบุตร
- สตรีตั้งครรภ์ที่มีโรคประจำตัว: เบาหวาน, ความดันเลือดสูง, ภูมิคุ้มกันร่างกายผิดปกติ (SLE, APS) เป็นต้น
- ภาวะแทรกซ้อน: ครรภ์เป็นพิษ,ครรภ์เสี่ยงคลอดก่อนกำหนด, แท้งคุกคาม, แท้งบ่อย, รกเกาะต่ำ เป็นต้น
- ทารกที่มีความพิการ, ทารกตัวเล็กกว่าปกติ (IUGR)
- ครรภ์แฝดโดยเฉพาะแฝดที่เกิดจากไข่ใบเดียวกัน เนื่องจากมีความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนหลายอย่าง เช่น ทารกมีการถ่ายเทเลือดระหว่างกัน, ทารกเติบโตขนาดไม่เท่ากัน เป็นต้น
ตรวจทารกในครรภ์เพื่อหาความผิดปกติอย่างละเอียดซึ่งสำหรับคุณแม่ที่มีภาวะครรภ์เสี่ยงสูงด้วยแล้ว จำเป็นต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด
- ตรวจอัลตร้าซาวน์เพื่อหาความพิการของทารกในครรภ์ (Anomaly scan)
- ตรวจอัลตร้าซาวน์เพื่อประเมินสุขภาพของทารกในครรภ์ (Growth and well-being scan)
- ตรวจความผิดปกติทางพันธุกรรมของทารกในครรภ์ โดยการเจาะน้ำคร่ำ, เจาะเลือดจากสายสะดือทารก หรือ การตรวจชิ้นเนื้อรก
- ตรวจคัดกรองและตรวจวินิจฉัยทารกในครรภ์ที่มีความเสี่ยงต่อภาวะดาวน์ซินโดรม, โรคทางพันธุกรรมในครอบครัว และโรคเลือดจางธาลัสซีเมีย
ดูแลการตั้งครรภ์ที่มีภาวะครรภ์เสี่ยงคลอดก่อนกำหนด หรือ มีภาวะปากมดลูกสั้น

- ผ่าตัดเย็บปากมดลูก, ใส่ห่วงรัดปากมดลูก, การรักษาด้วยยา
- รักษาภาวะแทรกซ้อนหรือความผิดปกติของทารกระหว่างที่อยู่ในครรภ์มารดา (Fetal therapy) เช่น ทารกบวมน้ำ หัวใจเต้นผิดจังหวะ ทารกแฝดที่แย่งเลือดกัน เนื้องอกรก ความพิการบางอย่าง เก็บตัวอย่าส่งตรวจจากในครรภ์ เช่น การเจาะชิ้นเนื้อรก การเจาะน้ำคร่ำ และการเจาะเลือดสายสะดือทารก
- ยุติการตั้งครรภ์ตามข้อบ่งชี้การแพทย์ (Termination of pregnancy)

ช่วยเหลือทารกในครรภ์ที่ผิดปกติ ได้ก่อนคลอด

หมออดิศร อธิบายว่า หมอ MFM สามารถรักษาทารกในครรภ์ที่มีความผิดปกติ ในความผิดปกติของโรคที่สามารถให้การช่วยเหลือหรือแก้ไขได้ตั้งแต่ยังอยู่ในครรภ์ก่อนการคลอด เช่น การให้เลือดผ่านทางสายสะดือทารกในทารกที่มีภาวะเลือดจางอย่างรุนแรง, การให้ยารักษาทารกที่มีหัวใจเต้นเร็วผิดจังหวะ, การจี้ทำลายก้อนเนื้องอกรกที่แย่งเลือดจากทารกในครรภ์ เป็นต้น

จะเห็นได้ว่าสิ่งจำเป็นที่สุดของคุณแม่ที่มีแนวโน้มตั้งครรภ์เสี่ยง คือการได้รับการตรวจคัดกรองเพื่อยืนยันว่าการตั้งครรภ์มีความปลอดภัยอย่างแท้จริง จากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ เพราะหลายโรคสามารถดูแลรักษาตั้งแต่ในครรภ์ ขอเพียงคุณแม่อย่าเพิ่งท้อและขอคำปรึกษาจากแพทย์อย่างละเอียด ชีวิตน้อยๆก็อาจจะสามารถดำเนินต่อไปได้

นพ. อดิศร อักษรภูษิตพงศ์
สูตินรีแพทย์-เวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์
ศูนย์สุขภาพหญิง โรงพยาบาลพญาไท 3

ภาวะครรภ์เสี่ยงขณะตั้งครรภ์ วางใจให้ “หมอ MFM” ดูแล