โรคคอตีบและโรคไอกรน

ยังจำได้ไหม? ตอนเด็กๆ ที่ต้องฉีดวัคซีนพื้นฐานป้องกัน 3 โรค ได้แก่ โรคคอตีบและโรคไอกรน ซึ่งเป็นโรคติดต่อที่พบได้บ่อยในเด็ก ส่วนโรคบาดทะยักก็พบเจอได้ในทุกเพศทุกวัย จากการปนเปื้อนของเชื้อบาดทะยักในสิ่งแวดล้อมและพื้นดิน แต่เรื่องวัคซีนไม่ใช่แค่เรื่องของเด็กๆ เพราะคนทุกช่วงวัยยังจำเป็นต้องได้รับวัคซีนกระตุ้นโรคคอตีบ ไอกรน บาดทะยัก 3 โรคนี้ ผู้ใหญ่…มองข้ามไม่ได้แล้วนะ!

3 โรคติดต่อ..ที่ไม่ว่าใครก็ต้องระวัง!

โรคคอตีบ เป็นโรคติดต่อร้ายแรงเกิดจากการติดเชื้อคอตีบ ซึ่งอยู่ในน้ำลาย เสมหะ หรือน้ำมูกของผู้ป่วย ติดต่อได้ง่ายผ่านการหายใจ ไอ หรือจามรดกัน มีระยะฟักตัวประมาณ 1-7 วัน การติดเชื้อทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อน อาจทำให้เกิดโรคกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบและประสาทอักเสบได้

อาการ มีไข้ต่ำๆ ปวดศีรษะ ครั่นเนื้อครั่นตัว เจ็บคอเล็กน้อย กลืนลำบาก คลื่นไส้อาเจียน อ่อนเพลียมาก ถ้ามีอาการอักเสบของกล่องเสียง จะมีอาการไอ เสียงแหบ และหายใจลำบาก

โรคไอกรน เป็นโรคติดต่อในระบบทางเดินหายใจชนิดหนึ่ง เกิดจากเชื้อไอกรนซึ่งมีอยู่ในคอของผู้ป่วยที่เป็นโรคในระยะแรก มีระยะฟักตัวประมาณ 7-14 วัน มีการแพร่กระจายโดยการสัมผัสกับสารคัดหลั่งโดยตรงจากผู้ที่ป่วย ทารกและเด็กเล็กจะมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนได้มากที่สุด ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต

อาการ ระยะแรกจะไม่แสดงอาการใดๆ แบบเจาะจง เช่น มีน้ำมูก จาม มีไข้ต่ำ และไอเล็กน้อย แต่อาการไอจะรุนแรงมากขึ้น มีเสียงของลมหายใจดัง “วู้ป” ไอต่อเนื่องกัน จนมีผลกระทบต่อการรับประทาน การดื่ม และการหายใจ หากมีภาวะแทรกซ้อนติดเชื้อที่ปอดและนำไปสู่การชัก และสมองถูกทำลาย ในทารกหรือเด็กเล็กอาจไม่พบอาการไอ แต่จะมีปัญหาเกี่ยวกับการหายใจเป็นหลัก

โรคบาดทะยัก เกิดจากพิษของเชื้อบาดทะยัก ที่มีอยู่ตามสิ่งแวดล้อมทั่วไป เช่น ในดิน พื้นหญ้า มูลสัตว์ เจริญได้ดีในที่ที่ไม่มีออกซิเจน ส่วนมากมักจะมีประวัติมีบาดแผลตามร่างกาย เช่น ตะปูตำ หนามตำ สัตว์กัด เป็นต้น

อาการ เมื่อเชื้อบาดทะยักเข้าสู่ร่างกายทางบาดแผล ผู้ป่วยอาจแสดงอาการติดเชื้อได้ตั้งแต่ 3-21 วันหรืออาจนานกว่านั้น แต่โดยเฉลี่ยมักมีอาการภายใน 10-14 พิษของเชื้อจะทำลายระบบประสาท ทำให้มีอาการเกร็ง กระตุกของกล้ามเนื้อ ขากรรไกรแข็ง อ้าปากไม่ได้ คอแข็ง ชักกระตุก หายใจลำบาก รุนแรงจนเสียชีวิตได้

วัคซีนป้องกัน 3 โรค วัคซีน..ของคนทุกช่วงวัย
เด็กๆ ทุกคนควรได้รับวัคซีนป้องกันโรคคอตีบ ไอกรน บาดทะยัก จำนวน 3 เข็มในช่วงปีแรกหลังคลอด (เริ่มตั้งแต่อายุ 2 เดือน 4 เดือน และ 6 เดือน) และฉีดวัคซีนกระตุ้นอีกเข็มเมื่ออายุครบ 18 เดือน และยังต้องฉีดกระตุ้นอีกสองเข็มให้กับเด็กนักเรียนชั้น ป.1 และ ป.6 (รวมกับวัคซีนป้องกันโรคโปลิโอชนิดเชื้อตาย)

อายุ 11 ถึ 18 ปี

เด็กและวัยรุ่นที่ไม่ได้รับวัคซีนตอนชั้น ป.1 ควรฉีดวัคซีนป้องกันโรคคอตีบ ไอกรน บาดทะยัก ตอนอายุ 11 หรือ 12 ปี

อายุ 19 ถึง 65 ปีขึ้นไป

ผู้ใหญ่ควรได้รับวัคซีนกระตุ้นทุก 10 ปี
หญิงที่จะตั้งครรภ์ รวมถึงผู้ใหญ่ที่มีโอกาสใกล้ชิดกับทารกที่มีอายุต่ำกว่า 12 เดือน ควรฉีดวัคซีน 1 เข็มเพื่อช่วยป้องกันโรคไอกรนจากทารก
ผู้ใหญ่ที่มีอายุต่ำกว่า 65 ปี หากยังไม่เคยฉีดวัคซีน ควรฉีดกระตุ้นด้วยวัคซีนในครั้งต่อไป

หญิงตั้งครรภ์

หญิงตั้งครรภ์ที่ยังไม่เคยได้รับวัคซีน ควรฉีดเมื่ออายุครรภ์ครบ 20 สัปดาห์ วัคซีนจะป้องกันลูกที่คลอดออกมาจากโรคคอตีบ ไอกรน ได้ประมาณ 6 เดือน และยังช่วยป้องกันการติดเชื้อบาดทะยักระหว่างตั้งครรภ์และคลอดบุตรด้วย หากไม่ได้ฉีดระหว่างตั้งครรภ์ ควรฉีด 1 เข็มทันทีหลังคลอดบุตร เนื่องจากลูกมีความเสี่ยงติดเชื้อไอกรนจากแม่ได้

เมื่อมีบาดแผล…ควรรีบฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันบาดทะยัก
สำหรับบุคคลที่มีบาดแผลหรือแผลไหม้ อาจต้องฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันการติดเชื้อบาดทะยัก โดยสามารถฉีดให้กับผู้ที่ยังไม่เคยได้รับวัคซีนนี้มาก่อน

ผลข้างเคียงหลังรับวัคซีน แม้พบไม่บ่อย แต่ไม่ควรละเลย
หลังรับวัคซีน อาจมีอาการปวด บวม แดง บริเวณที่ฉีดวัคซีน ให้รีบประคบเย็น อาจมีไข้ อาเจียน ปวดเมื่อย หน้าบวม คอบวม หายใจลำบาก หรือหัวใจเต้นเร็ว ซึ่งอาการเหล่านี้มักหายเองภายใน 1 – 2 วัน แต่หากมีอาการผิดปกติอื่นหรืออาการไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
ศูนย์อายุรกรรม และศูนย์วัคซีน ชั้น 1 อาคาร A โรงพยาบาลพญาไท 2
โทร. 02-617-2444 ต่อ 4104, 4106
Phyathai Call Center 1772

วัคซีน ‘คอตีบ ไอกรน บาดทะยัก’ การป้องกันที่สำคัญกับคนทุกวัย!