หมอนรองกระดูก คือ เนื้อเยื่อชนิดหนึ่งที่ทำหน้าที่เหมือนตัวผ่อนแรงที่รองรับระหว่างกระดูกสันหลังสองชิ้น ในทุกๆ ครั้งที่มีการเคลื่อนไหว หมอนรองกระดูกจะทำหน้าที่รับน้ำหนักและรับแรงกระแทกระหว่างกระดูก ทำให้กระดูกสันหลังเคลื่อนไหวได้ เมื่ออายุมากขึ้นหรือใช้งานกระดูกสันหลังอย่างหนัก เช่น นั่งทำงานในท่าที่ไม่เหมาะสมนานๆ เล่นกีฬา ยกของหนัก หมอนรองกระดูกก็จะเสื่อม มีการแตก หรือเคลื่อนหลุดออกมา ทำให้ไปกดทับเส้นประสาทของกระดูกสันหลังและอาจทำให้เกิดอันตรายต่อการเดินหรือการทรงตัวได้

สาเหตุของโรคหมอนรองกระดูก

หมอนรองกระดูกจะแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม

กลุ่มวัยรุ่น โดยปกติแล้วหมอนรองกระดูกในวัยนี้จะยังแข็งแรงอยู่ ยกเว้นในกรณีที่ไปยกของน้ำหนักมากหรือเกิดอุบัติเหตุจนทำให้กระดูกสันหลังโดนกระแทกอย่างรุนแรง จึงมีโอกาสที่หมอนรองกระดูกจะแตกและปลิ้นออกมาได้
กลุ่มคนที่อายุเยอะ ปกติหมอนรองกระดูกของคนเราจะเริ่มเสื่อมตอนอายุ 30 ปีขึ้นไป และเสื่อมลงไปเรื่อยๆ เมื่อมีอายุมากขึ้น เมื่อไรก็ตามที่เสื่อมแล้วมีการไปกดทับเส้นประสาทจะทำให้เกิดอาการปวด ชา และกล้ามเนื้ออ่อนแรงตามมา
นอกจากนี้ยังมีตัวกระตุ้นอื่นร่วมด้วยเช่น การนั่งทำงานนานๆ ด้วยท่าที่ไม่เหมาะสม โดยเฉพาะคนทำงานออฟฟิศที่มักจะนั่งทำงานท่าเดิมนานๆ ติดต่อกันเป็นเวลาหลายปี แม้จะไม่ได้รับการกระทบกระเทือนอย่างรุนแรง แต่ก็ทำให้หมอนรองกระดูกเสื่อมได้เช่นกัน
การสูบบุหรี่ยังเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้หมอนรองกระดูกเสื่อมได้เร็วขึ้น เพราะในบุหรี่มีสารเคมีที่มีผลต่อเส้นเลือด การสูบบุหรี่ในปริมาณมากและสูบติดต่อกันเป็นเวลานานจะกระตุ้นให้หมอนรองกระดูกเสื่อมเร็วกว่าเดิม

“อาการ” หลักพิจารณาเลือกวิธีรักษา “โรคหมอนรองกระดูก”

กรณีอาการของคนไข้ไม่รุนแรงมาก แพทย์จะเลือกการรักษาด้วยการไม่ผ่าตัด เช่น รักษาด้วยการใช้ยา ทำกายภาพ ฝังเข็ม หรือฉีดยา แต่หากรักษาแล้ว 1-2 เดือนอาการปวดของคนไข้ไม่ดีขึ้น แพทย์จึงจะแนะนำให้ผ่าตัด
หากคนไข้ที่มาด้วยอาการปวด อาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อ มีอาการชา และมีการควบคุมการขับถ่ายผิดปกติ กรณีนี้แพทย์จะแนะนำให้เข้ารับการผ่าตัดเร่งด่วน เพราะยิ่งรักษาได้เร็วเท่าไหร่ยิ่งเป็นผลดีต่อการฟื้นตัวของคนไข้

หลังผ่าตัด..จะกลับมาเดินได้หรือเปล่า ?

ความเชื่อหนึ่งที่คนไข้โรคกระดูกสันหลังมักเป็นกังวลคือ เมื่อผ่าตัดเสร็จแล้วจะเดินไม่ได้ แม้อาการหลังการผ่าตัด เช่น อาการชา เส้นประสาทได้รับบาดเจ็บ หรือเดินไม่ได้ จะเป็นสิ่งที่สามารถเกิดขึ้นได้จริง แต่ก็นับว่ามีเปอร์เซ็นต์น้อยมาก เนื่องจากปัจจุบัน เทคโนโลยีในการผ่าตัดก้าวหน้าไปมาก ทำให้การผ่าตัดทำได้แม่นยำ มีแผลที่เล็กลง และฟื้นตัวได้เร็วขึ้น

โดยการฟื้นตัวของคนไข้นั้นจะขึ้นอยู่กับระยะเวลาของอาการ เมื่อมีอาการที่เข้าข่ายว่าเป็นโรคหมอนรองกระดูกสันหลัง คนไข้ควรรีบมาพบแพทย์เพื่อดูอาการทันที การปล่อยทิ้งไว้นานๆ จะทำให้เส้นประสาทตายและฟื้นตัวได้ช้า หรืออาจจะไม่ดีขึ้นอีกเลย ซึ่งถ้าคนไข้มีอาการอ่อนแรงมานานเป็นปีแล้วการผ่าตัดอาจจะไม่สามารถช่วยให้กลับมาแข็งแรงเหมือนเดิมได้ แต่หากเพิ่งอ่อนแรงมา 2-3 วัน และมาพบแพทย์เลยทันทีคนไข้กลุ่มนี้จะฟื้นตัวได้เร็วขึ้น

ดูแลอย่างไรให้หมอนรองกระดูกแข็งแรง

หมอนรองกระดูกเป็นอวัยวะที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย เมื่อมีการใช้งานมากๆ ก็เสื่อมมากขึ้นทุกวัน ดังนั้น เพื่อให้หมอนรองกระดูกอยู่กับร่างกายเราไปนานๆ เราจึงต้องเสริมสร้างความแข็งแรงให้กับหมอนรองกระดูกตั้งแต่เนิ่นๆ ด้วยวิธีเหล่านี้…

กีฬาที่เหมาะเหมาะสมมากที่สุดก็คือการว่ายน้ำ ไม่เพียงสามารถเพิ่มกล้ามเนื้อที่บริเวณหลังได้ แต่ยังช่วยลดแรงกระแทกจากการออกกำลังกาย เพราะเวลาขยับร่างกายจะมีน้ำมาช่วยพยุงตลอด ทำให้ไม่ได้รับการบาดเจ็บที่รุนแรงมากจากการออกกำลังกาย
สำหรับคนที่ว่ายน้ำไม่เป็น.. ต้องเลือกการออกกำลังกายที่เน้นสร้างกล้ามเนื้อที่หลัง เช่น การเล่นเวทเฉพาะส่วน โดยให้เทรนเนอร์ช่วยแนะนำวิธีการเล่นได้อย่างถูกต้อง หรืออาจจะเป็นการเล่นโยคะ พิลาทิส ที่นอกจากจะทำให้กล้ามเนื้อยืดหยุ่นแล้วยังทำให้กล้ามเนื้อหลังแข็งแรงมากขึ้นด้วย
สำหรับคนทำงานออฟฟิศที่ต้องนั่งโต๊ะทำงานเป็นเวลานาน แนะนำให้หาเวลาว่างยืดเส้นยืดสายหลายๆ ครั้งต่อวัน เพื่อเป็นการคลายกล้ามเนื้อและกระดูกสันหลังไม่ให้ยึดตึงจนเกินไป

“หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท” โรคในอนาคตของคนทำงานออฟฟิศ