เมื่อพูดถึงโรคไต คนส่วนใหญ่จะหวาดกลัว เพราะได้เห็นตัวอย่างคนที่ต้องถูกล้างไต แต่ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับโรคไตยังมีอยู่มากมาย และความรู้ความเข้าใจผิดๆ เหล่านี้ มักส่งผลให้ประเทศไทยมีจำนวนผู้ป่วยไตวายระยะสุดท้ายมากขึ้นเรื่อยๆ ในฐานะที่ผู้เขียนเป็นอายุรแพทย์โรคไต ถือเป็นหน้าที่สำคัญที่จะช่วยให้คนไทย มีความเข้าใจถึงคำว่า “โรคไต” อย่างถูกต้อง

ไตมีหน้าที่ขับของเสียออกมาในรูปของน้ำปัสสาวะ คนทั่วไปจะมีไตอยู่สองข้าง อยู่บริเวณหลังส่วนเอวต่ำลงมาจากกระดูกซี่โครง ซึ่งการที่พระเจ้าสร้างมนุษย์ให้มีไตสองข้างถือเป็นความโชคดี เพราะไตเพียงข้างเดียวก็สามารถทำงานขับของเสียได้อย่างเพียงพอ ดังนั้น คนที่มีไตเพียงข้างเดียว เช่น เป็นแต่กำเนิด หรือไปบริจาคไตให้ผู้อื่น ก็สามารถจะมีชีวิตได้ตามปกติ

“เจ็บเอว” ไม่ใช่อาการชี้ชัดโรคไต..อย่างที่คิด

เมื่อพูดถึงโรคไต คนส่วนใหญ่จะคิดว่าเป็นโรคร้ายแรงถึงชีวิต แต่อันที่จริงโรคไตมีหลายชนิด ไม่ได้มีแค่โรคไตวาย โดยโรคไตที่พบบ่อยที่สุดคือ การติดเชื้อที่กรวยไต มักพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย อาการแรกก็คือ ปัสสาวะบ่อย แสบขัด หากทิ้งไว้นานไม่ได้รับการรักษา เชื้อโรคก็จะลุกลามไปยังไต ส่งผลให้ผู้ป่วยมีไข้สูง เจ็บเอวข้างใดข้างหนึ่ง จึงเป็นที่มาของความเชื่อผิดๆ ว่าหากป่วยเป็นโรคไต..ต้องมีอาการเจ็บเอว ทั้งที่จริงแล้ว..คนไข้โรคไตวายส่วนใหญ่ไม่ได้มีอาการเจ็บเอว ในขณะที่คนไข้ที่มาพบแพทย์ด้วยอาการเจ็บเอว ส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องของกระดูกสันหลังและกล้ามเนื้อ..ไม่ได้มีปัญหาของโรคไตแต่อย่างใด

ปัสสาวะเป็นฟอง..บอกถึง “โรคไต” ได้จริงหรือ?

นอกจากเรื่องเจ็บเอว คนมักจะเชื่อว่า..ถ้าเป็นไตวายต้องมีภาวะปัสสาวะเป็นฟอง ซึ่งความเชื่อดังกล่าวเป็นความเชื่อที่ผิด เพราะคนที่เป็นโรคไตวาย อาจจะมีปัสสาวะเป็นฟองหรือไม่เป็นฟองก็ได้ แต่ทั้งนี้ หากอาการปัสสาวะเป็นฟองเกิดจากโรคไต อาจมีสาเหตุจากการมีโปรตีนรั่วออกจากเส้นเลือดฝอยของไต แต่บางครั้งก็อาจเกิดจากสาเหตุอื่นๆ ได้ เช่น การติดเชื้อ หรือแม้แต่หลังการมีเพศสัมพันธ์ซึ่งไม่ได้เกี่ยวกับโรคไต ดังนั้น คนที่กลัวว่าตนเองจะเป็นโรคไต ควรไปตรวจปริมาณโปรตีน(หรือไข่ขาว)ที่รั่วออกมาในปัสสาวะ เพราะเชื่อถือได้ดีกว่า..การคอยสังเกตดูปัสสาวะของตนเองว่าเป็นฟองหรือไม่

มาถึงตรงนี้ ผู้อ่านก็จะถามแล้วว่า..ถ้าอย่างนั้น“คนที่ไตวายมีอาการอย่างไร”หมอไตที่ดี (อย่างผู้เขียน!) ก็จะต้องขอตอบว่า หากไตวายน้อยๆ จะไม่มีอาการ ดังนั้น ถ้าหากกลัวจะเป็นไตวายควรไปตรวจสุขภาพไต เพราะไตต้องเสื่อมเกิน 60% คนไข้ถึงจะมีอาการได้ เช่น ซีด บวม หอบเหนื่อย ซึ่งถ้าปล่อยให้รุนแรงถึงจุดนั้น..ก็เป็นการยากที่แพทย์จะช่วยชะลอให้ได้ อาจทำได้เพียงเตรียมตัวเตรียมใจว่าจะถูกล้างไตในที่สุด

เพราะฉะนั้น เราควรหยุดถามว่าไตวายมีอาการอย่างไร แต่ควรตระหนักว่า..ไตวายน้อยๆ ไม่มีอาการ หากไม่ตรวจก็จะไม่รู้ หมอจึงขอแนะนำให้คนทุกคน ไม่ว่าเด็กหรือแก่ ชายหรือหญิง ไปตรวจสุขภาพการทำงานของไต เพราะถ้ารอให้มีอาการก็อาจจะสายเกิน

นพ. พัฒนา เต็งอำนวย
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคไต
ศูนย์ไตเทียม โรงพยาบาลพญาไท 2

“โรคไตมีอาการอย่างไร” คำถามยอดฮิต...ที่ไร้ประโยชน์