แผลปากขอบทวาร คือ แผลที่เกิดจากการที่ก้อนอุจจาระแข็งตัวและเกิดการบาดกล้ามเนื้อหูรูดเมื่อพยายามเบ่งออกมา แผลปากขอบทวารเป็นโรคใกล้ตัวที่มักจะถูกมองข้ามอยู่บ่อยๆ เพราะสามารถเกิดขึ้นได้ง่ายๆ และหายได้เอง แต่หากปล่อยไว้นานแล้วแผลยังไม่หาย นายแพทย์ธีรสันติ์ ตันติเตมิท ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านลำไส้ใหญ่และทวารหนัก โรงพยาบาลพญาไท 2 แนะนำว่า..ควรรีบมาพบแพทย์ เพื่อดูตรวจดูอาการและความรุนแรงของโรค

แผลปากขอบทวาร…เกิดจากอะไร?

รอยแผลนี้เกิดจากอุจจาระบาด ซึ่งหากเกิดการบาดครั้งแรกแล้วไม่ได้ดูแลรักษาแผล..และเกิดการบาดเจ็บซ้ำจะสามารถทำให้เกิดโรคได้! โดยปกติเมื่อคนเราเบ่งอุจจาระ..อาจทำให้อุจจาระบาดบริเวณด้านหน้าและด้านหลังของรูทวารจนทำให้เกิดแผล โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการท้องผูก อุจจาระจะแข็งอยู่แล้ว ทำให้เกิดการบาดเจ็บได้ง่าย แผลปากขอบทวารสามารถเป็นแล้วหายได้ภายใน 1-2 วัน แต่หากปล่อยทิ้งไว้เป็นสัปดาห์แล้วแผลยังไม่หายควรมาพบแพทย์

สาเหตุใดบ้าง? ที่ทำให้แผลไม่หายเองตามธรรมชาติ

โดยปกติแผลในร่างกายของคนเราจะต้องหายเองตามธรรมชาติ แต่สาเหตุที่ทำให้แผลปากขอบทวารไม่หาย อาจเกิดจากลักษณะทางกายภาพ ซึ่งกล้ามเนื้อหูรูดของเราจะแบ่งเป็นชั้นในกับชั้นนอก ชั้นที่เราขมิบอยู่คือชั้นนอก มีความหนามากและมีลักษณะเป็นทรงกระบอก เมื่อเกิดแผลบริเวณด้านหน้าและด้านหลัง รูทวารเกิดการบีบรัดก็จะทำให้เลือดไปเลี้ยงไม่ถึง..เป็นสาเหตุให้แผลไม่ยอมหายเอง

โดยปกติกล้ามเนื้อหูรูดจะบีบรัดเองโดยอัตโนมัติหากถูกกระตุ้นด้วยความเจ็บปวด ยิ่งเจ็บก็ยิ่งทำให้เราไม่สามารถบังคับกล้ามเนื้อหูรูดได้ เมื่อต้องเบ่งอุจจาระจึงเจ็บมาก และเบ่งไม่ค่อยออกเพราะหูรูดชั้นในไม่คลายตัว

อาการของโรคแผลปากขอบทวาร

มีเลือดสดออกจากแผล แต่ในปริมาณที่ไม่เยอะมาก
เจ็บแผลเมื่อเบ่งอุจจาระ ทำให้เบ่งอุจจาระไม่ค่อยออกและหลังถ่ายอุจจาระจะยังเจ็บอยู่เป็นเวลานานกว่าจะหาย

วิธีการรักษาแผลปากขอบทวาร

การรักษาแผลปากขอบทวารแบ่งออกเป็น 2 แนวทางคือ การรักษาแบบไม่ผ่าตัด และการผ่าตัด

การรักษาแบบไม่ผ่าตัด
- สำหรับคนไข้ที่มาพบแพทย์ตั้งแรกๆ จะรักษาได้ด้วยการกินยาที่ทำให้อุจจาระนิ่ม เพื่อช่วยในการขับถ่าย และช่วยไม่ให้คนไข้ต้องเบ่งอุจจาระมาก
- ใช้ยาทาควบคู่ไปกับการกินยา ยาชนิดนี้เป็นยาทาภายนอก มีผลข้างเคียงคือทาแล้วปวดหัว เป็นชนิดเดียวกันกับที่ใช้สำหรับขยายหลอดเลือดหัวใจ สามารถใช้เพื่อการคลายตัวของหูรูดได้
- การฉีดโบท็อกซ์จะทำให้กล้ามเนื้อเป็นอัมพาต ซึ่งการฉีดจะทำให้กล้ามเนื้อเป็นอัมพาตไปชั่วคราว บางส่วนก็หาย บางส่วนก็กลับมาเป็นอีก ในเมืองไทยจึงไม่นิยมใช้
การผ่าตัด
- การผ่าตัดแผลปากขอบทวารเป็นการผ่าตัดด้วยการเข้าไปกรีดกล้ามเนื้อหูรูดให้แยกจากกัน ทำให้กล้ามเนื้อหูรูดตำแหน่งที่บีบรัดแผลขยายอย่างถาวร ข้อบ่งชี้ในการผ่าตัดคือ สามารถทำได้ในกรณีที่รักษาด้วยการใช้ยาแล้วไม่หายขาด

ข้อดีของการผ่าตัด

เป็นวิธีการรักษาที่มีผลข้างเคียงน้อย ไม่ค่อยมีปัญหาแทรกซ้อน
ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล ไม่เจ็บแผลและวันรุ่งขึ้นสามารถไปทำงานได้เลย แต่ต้องใช้แพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญสูงในการวิเคราะห์และรักษาได้อย่างตรงจุด
การผ่าตัดทำได้โดยการฉีดยาชาเฉพาะจุด และไม่ต้องบล็อกหลัง
เป็นการผ่าตัดที่ไม่มีแผล ใช้ใบมีดขนาดเล็กเหมือนการทำต้อกระจก กรีดเข้าไปทีเดียวแล้วก็หายเลย ไม่จำเป็นต้องเปิดแผลและไม่ต้องเย็บแผล
หลังการผ่าตัดทำให้คนไข้มีปัญหาเรื่องการกลั้นน้อยมาก หมดกังวลเรื่องการกลั้นอุจจาระ อาจมีปัญหาคือเรื่องกลั้นผายลมประมาณ 30% เป็นสักประมาณ 1 เดือนก็ดีขึ้น

ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น..เมื่อเป็นแผลปากขอบทวาร

แผลปากขอบทวารส่วนใหญ่จะไม่ติดเชื้อ เป็นแล้วก็หายเองได้ แต่ถ้าไม่หายจะอักเสบมากขึ้น
เมื่อเป็นแผลมานานจะไม่พัฒนาไปเป็นมะเร็ง แต่สามารถกลายเป็นฝีคัณฑสูตรได้

ท้องผูกบ่อย อุจจาระแข็ง ระวัง! โรคแผลปากขอบทวาร