ไซนัส (Sinus) คือโพรงอากาศที่อยู่รอบในโพรงจมูก มีอยู่ด้วยกันทั้งหมด 4 คู่ โดยไซนัสจะถูกระบายออกทางรูระบายโพรงจมูก ตามระบบกลไกธรรมชาติ แต่ถ้าหากรูระบายนั้นเกิดอุดตัน ไม่สามารถระบายไซนัสออกได้ทั้งหมด จนเกิดเป็นไซนัสอักเสบขึ้นมา ส่งผลบานปลายต่อระบบหายใจและการได้กลิ่นในที่สุด การรักษาไซนัสที่ได้ผลและช่วยลดการกลับมาเป็นซ้ำได้ดีในปัจจุบัน คือการผ่าตัดรักษาไซนัสผ่านกล้อง เรียกว่า Innovative Full House FESS

ทำความเข้าใจ ทำไมไซนัส(ถึง)อักเสบ ?

ตามที่ได้กล่าวไว้ในข้างต้นว่าไซนัสมีทั้งหมด 4 คู่รอบโพรงจมูก คือไซนัสที่แก้ม (Maxillary sinus) ไซนัสที่หัวตา (Ethmoid sinus) ไซนัสที่หน้าผาก (Frontal sinus) และไซนัสที่ฐานสมองส่วนหลัง (Sphenoid sinus) ซึ่งสาเหตุของไซนัสอักเสบมักเกิดจากสาเหตุหลักๆ ดังนี้

รูระบายไซนัสของผู้ป่วยมีการอุดตัน ทำให้ไม่สามารถกำจัดเชื้อโรคออกได้ตามปกติ
เซลล์ขนในโพรงจมูกทำงานได้ไม่ดี จนทำให้ไม่สามารถระบายเชื้อโรคและหนองออกจากโพรงไซนัสได้

เมื่อไซนัสอักเสบ จึงทำให้ผู้ป่วยมีอาการคัดแน่นจมูก มีน้ำมูกเหนียวในจมูกหรือไหลลงคอ ส่งผลให้การได้กลิ่นลดลงและปวดตามบริเวณใบหน้า การอักเสบเช่นนี้เรียกว่าไซนัสอักเสบแบบเฉียบพลัน ซึ่งเป็นการอักเสบที่ไม่เรื้อรัง หากผู้ป่วยได้รับการรักษาที่ดีก็จะหายเป็นปกติ แต่เนื่องจากไซนัสอยู่ติดกับตาและสมอง ผู้ป่วยบางรายจึงอาจมีภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงได้ เช่น หนองในไซนัสไหลเข้าไปในตา ทำให้ตาโปน เห็นภาพซ้อน กลอกตาไม่ได้และตาบอดในที่สุด หรือหนองในไซนัสอาจลุกลามเข้าสู่สมอง ทำให้เกิดความพิการและเสียชีวิตในเวลาต่อมา

ทำทุกวิธีเพื่อรักษาไซนัส แต่..ไม่หาย?

ไซนัสอักเสบ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือไซนัสอักเสบเฉียบพลัน และไซนัสอักเสบเรื้อรัง ซึ่งกรณีของไซนัสอักเสบเรื้อรัง ผู้ป่วยจะมีอาการทางจมูกที่เปลี่ยนไป เช่น คัดจมูก น้ำมูกไหลและมีสีของน้ำมูกเป็นสีขาวขุ่น สีเหลือง หรือสีเขียว ผู้ป่วยบางรายอาจมีลมหายใจเป็นกลิ่นเหม็นร่วมด้วย และจะพบความผิดปกติเหล่านี้ต่อเนื่องอย่างน้อย 3 เดือน ซึ่งวิธีรักษาไซนัสอักเสบมีอยู่ด้วยกัน ดังนี้

การกินยาปฏิชีวนะ
แนวทางการรักษาที่มีมาแต่เดิมสำหรับไซนัสอักเสบเรื้อรัง คือแพทย์จะให้ยาปฏิชีวนะที่ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรค โดยแพทย์อาจเก็บหนองไปตรวจเพื่อให้ทราบว่าแบคทีเรียก่อโรคเป็นชนิดใดและตอบสนองดีต่อยาตัวใด แต่ผู้ป่วยจำนวนมากก็ยังมีอาการไม่ดีขึ้น แม้จะได้รับยาที่สามารถฆ่าเชื้อโรคได้ดีก็ตาม เพราะไซนัสอักเสบเรื้อรังไม่ใช่การติดเชื้อเรื้อรัง แต่เป็นการอักเสบเรื้อรัง (Chronic Inflammation) ที่เกิดขึ้นจากเยื่อบุไซนัสเอง
การพ่นยา
การใช้ยาพ่นสเตียรอยด์จะออกฤทธิ์เฉพาะที่สามารถลดการอักเสบได้ดี ซึ่งยาพ่นรุ่นใหม่จะมีความปลอดภัยและไม่มีผลข้างเคียงต่อร่างกาย อย่างไรก็ตามงานวิจัยพบว่าการพ่นยานั้นไม่สามารถทำให้ยาเข้าไปถึงโพรงไซนัสได้ โดยงานวิจัยล่าสุดที่ตีพิมพ์ในวารสาร Cochrane review พบว่ายาสเตียรอยด์ที่ออกฤทธิ์เฉพาะที่ จะได้ผลดีก็ต่อเมื่อยาสามารถเข้าถึงโพรงไซนัสได้
การผ่าตัดไซนัส
การที่ผู้ป่วยรักษาด้วยยาเต็มที่แล้วแต่ยังไม่ดีขึ้น ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการผ่าตัด ซึ่งการผ่าตัดในยุคแรกเป็นการระบายหนองออกจากโพรงไซนัส แต่การผ่าตัดในยุคต่อมามุ่งหวังที่จะผ่าตัดแก้ไขการอุดตันของรูระบายไซนัส เพื่อให้รูระบายไซนัสกลับมาทำงานได้ตามปกติ

นวัตกรรมผ่าตัดรักษาไซนัสผ่านกล้อง Innovative Full House FESS

วารสาร International forum of allergy and rhinology ได้ตีพิมพ์งานวิจัยที่ชี้ให้เห็นถึงความรู้และความเข้าใจใหม่ เกี่ยวกับไซนัสอักเสบเรื้อรัง และเทคนิคใหม่ในการผ่าตัดรักษาไซนัสแบบ Full House FESS
นวัตกรรมการผ่าตัดไซนัสผ่านกล้อง หรือ Innovative Full House FESS เป็นเทคนิครักษาไซนัสที่มีประสิทธิภาพและสามารถลดโอกาสกลับมาเป็นไซนัสซ้ำได้ โดยแพทย์จะทำการผ่าตัดโพรงไซนัสให้เปิดกว้าง เพื่อเชื่อมโยงโพรงไซนัสทั้ง 4 คู่เข้าด้วยกัน ทำให้สามารถดูดเอามูกเหนียวและหนองที่ขังอยู่ภายในไซนัสออกได้ทั้งหมด ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพหลังการรักษาได้ ดังนี้

เข้าถึงเยื่อบุไซนัสได้ดี สามารถลดการอักเสบได้โดยตรง
ลดโอกาสผ่าตัดซ้ำ
เพิ่มการไหลเวียนของอากาศในไซนัส
พ่นยารักษาในไซนัสได้ทั่วถึง
ใช้ยาทางจมูกได้ดี ไม่ต้องทานยา

ด้วยเทคโนโลยีส่องกล้อง Endoscope ที่มีความละเอียดสูงระบบ High-Definition Television (HDTV) จึงช่วยลดอาการบาดเจ็บจากการผ่าตัด ไม่ทำให้เยื่อจมูกเป็นแผล ควบคู่กับการใช้ภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์นำทางระหว่างการผ่าตัด (Image-guided Surgery) เสมือนการใช้เนวิเกเตอร์นำทางในการขับรถ ทำให้แพทย์ไม่หลงทาง ช่วยลดโอกาสการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการผ่าตัด หลังผ่าตัดผู้ป่วยจึงไม่ต้องทรมานกับการใส่วัสดุห้ามเลือด หรือทนเจ็บเวลาเอาวัสดุห้ามเลือดออกจากจมูกเหมือนสมัยก่อน

แชร์ประสบการณ์ตรง หลังรักษาไซนัสด้วยเทคนิค ‘Innovative Full House FESS’

ครั้งหนึ่งมีผู้ป่วยเข้ามาพบหมอด้วยอาการไซนัสอักเสบเรื้อรัง โดยผู้ป่วยมีอาการคัดแน่นจมูกทั้งสองข้าง มีมูกเหนียวไหลลงคอและจมูกไม่เคยรับรู้กลิ่นใดๆ บ่อยครั้งที่ผู้ป่วยต้องกังวลว่าหากมีเหตุแก๊สรั่วขึ้นมา จะเกิดอันตรายต่อชีวิตและทรัพย์สินของเขาขนาดไหน.. ซ้ำร้ายผู้ป่วยยังมีอาการหอบหืดมานานกว่า 10 ปี ทำให้ไม่สามารถควบคุมอาการหอบหืดได้ และพ่นยารักษาไม่ได้ผล ผู้ป่วยเล่าให้หมอฟังว่า คุณหมอที่โรงพยาบาลแห่งหนึ่งได้แนะนำให้เข้ารับการผ่าตัดไซนัสแทนการพ่นยา แต่หลังจากผ่าตัดไซนัสในครั้งแรกด้วยเทคนิคทั่วไป ผู้ป่วยยังคงมีอาการคัดแน่นจมูกอยู่มาก มีน้ำมูกเหนียวและไม่ได้กลิ่นเหมือนเดิม ทั้งยังตรวจพบพังผืดระหว่างผนังกั้นจมูกกับด้านข้างจมูกทั้ง 2 ข้าง และพบว่ามีริดสีดวงจมูกเกิดขึ้นใหม่อีกด้วย

ท้ายสุดผู้ป่วยจึงต้องทำการผ่าตัดไซนัสเป็นครั้งที่ 2 ที่โรงพยาบาลพญาไท 1 ด้วยนวัตกรรมการผ่าตัดไซนัสผ่านกล้อง Innovative Full House FESS ซึ่งแพทย์ได้ทำการผ่าตัดเอาพังผืดออก เปิดโพรงไซนัสให้กว้างพร้อมป้องกันการเกิดพังผืดซ้ำโดยการใช้ซิลิโคนอ่อน ก่อนจะล้างจมูกด้วยน้ำเกลือผสมยา ทุกวันนี้ผู้ป่วยรายนี้สามารถหายใจได้โล่งและได้กลิ่นเป็นปกติ ตลอดจนอาการหอบก็ดีขึ้น ลดปริมาณการใช้ยา ปัจจุบันผู้ป่วยยังต้องดูแลไซนัสอยู่ แต่เป็นการดูแลโดยการล้างจมูกด้วยยาเป็นหลัก ไม่ใช่การทานยา ผู้ป่วยจึงไม่ต้องวิตกกังวลเรื่องผลข้างเคียงที่เกิดจากการทานยา เหล่านี้คือประสิทธิภาพจากนวัตกรรมการผ่าตัดไซนัสผ่านกล้อง Innovative Full House FESS ความก้าวหน้าล่าสุดแห่งการรักษาไซนัส