โรคชิคุนกุนยา หรือ โรคไข้ปวดข้อยุงลาย เป็นโรคติดเชื้อไวรัสชิคุนกุนยาที่มียุงลายสวนเป็นพาหะนำโรค มีหลายประเทศพบเชื้อนี้…รวมทั้งประเทศไทย โดยเฉพาะบริเวณพื้นที่ภาคใต้ ซึ่งจะพบการระบาดมากในช่วงฤดูฝน

อาการเตือนโรคชิคุนกุนยา

มีไข้สูง
มีผื่น
ปวดกระดูกหรือข้อ
ปวดศีรษะ
ปวดกระบอกตา

นอกจากอาการเหล่านี้ คนไข้อาจมีอาการคันร่วมด้วย หรืออาจมีอาการตาแดง (conjunctival injection) แต่ไม่ค่อยพบจุดเลือดออกในตาขาว อาการในผู้ใหญ่ นอกจากปวดข้อรุนแรงแล้ว อาจมีอาการข้ออักเสบร่วมด้วย ส่วนใหญ่จะเป็นที่ข้อเล็กๆ เช่น ข้อมือ ข้อเท้า อาการปวดข้อจะพบได้หลายๆ ข้อเปลี่ยนตำแหน่งไปเรื่อย ๆ (migratory polyarthritis) อาการจะรุนแรงมากจนบางครั้งขยับข้อไม่ได้ โดยอาการจะหายภายใน 1-12 สัปดาห์ ซึ่งผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการปวดข้อเกิดขึ้นได้อีกภายใน 2-3 สัปดาห์ต่อมา และบางรายอาการปวดข้อจะอยู่ได้นานเป็นเดือนหรือเป็นปี อาจพบจุดเลือดออก (petichiae) บริเวณผิวหนังได้ แต่ยังไม่พบผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงถึงขั้นช็อก

ตรวจวินิจฉัยหาเชื้อไวรัสชิคุนกุนยา..ได้ด้วยวิธีนี้

เบื้องต้นจะเน้นการวินิจฉัยตามอาการ และอาการแสดงของผู้ป่วยก่อน ส่วนการวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ โดยการส่งตรวจหาสารพันธุกรรมของเชื้อไวรัสจากเลือดของผู้ป่วยที่มีไข้ในช่วง 2-4 วันแรก หรือตรวจหาระดับภูมิคุ้มกันหรือแอนติบอดี ในซีรั่มของผู้ป่วย ซึ่งมีทั้งชนิดได้ผลเร็วด้วยวิธี ELISA (Immuno fluorescence) ในวันที่5 ของความเจ็บป่วยหรือไข้ และชนิดวัดปริมาณของแอนติบอดี ในสัปดาห์ที่สองของความเจ็บป่วยก็ได้

โรคชิคุนกุนยา รักษาได้หรือไม่?

โดยทั่วไปไม่มีการรักษาที่จำเพาะ ส่วนใหญ่เป็นการรักษาแบบประคับประคอง (supportive treatment) เช่น การให้น้ำเกลือ และการดูแลรักษาตามอาการ(symptomatic treatment) เช่น ให้ยาลดไข้ ยาบรรเทาอาการปวดข้อ และการพักผ่อน หรือหลีกเลี่ยงการถูกยุงกัดเพื่อไม่ให้เชื้อแพร่ระบาด

เพราะไม่มีการรักษาจำเพาะ “การป้องกัน” จึงสำคัญ

เนื่องจากเป็นเชื้อที่มากับยุง การป้องกันที่ดีที่สุด ก็คือ ป้องกันยุงไม่ให้กัด เช่น ทายากันยุง ติดตั้งอุปกรณ์กันยุง ไม่ไปอยู่ในพื้นที่ที่มีการระบาดของโรคทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุง โดยทำความสะอาดบ้านเรือนให้สะอาด ไม่มีกองขยะ ไม่มีส่วนที่มีน้ำขังซึ่งเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุงหลายๆ ชนิด

นพ. พจน์ อินทลาภาพร

อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ อนุสาขาอายุรศาสตร์โรคติดเชื้อ

ศูนย์อายุรกรรม โรงพยาบาลพญาไท 2

เอกสารอ้างอิง

สุจิตรา นิมมานนิตย์. Chikungunya Infection . ใน : ศิริศักดิ์ วรินทราวาท, คำนวณ อึ้งชูศักดิ์, ชไมพันธ์ สันติกาญจน์, นฤมล ศิลารักษ์, ประวิทย์ ชุมเกษียร, องอาจ เจริญสุข, และคณะ, บรรณาธิการ. รายงานการเฝ้าระวังโรคประจำสัปดาห์. ปีที่ 27 ฉบับที่7. 16 กุมภาพันธ์ 2539 กรุงเทพมหานคร: องค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์; 2539. หน้า 77- 87
ลักขณา ไทยเครือ, องอาจ เจริญสุข, สุนทร เหรียญภูมิการกิจ, ประเสริฐ ดิษฐสมบูรณ์, รัศมี ผลจันทร์, อนันต์ นิสาลักษณ์. โรค Chikungunya ในประเทศไทยและการสอบสวนและศึกษาโรค จังหวัดหนองคาย พ.ศ. 2538-2540 กองระบาดวิทยา สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข, ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ กรมแพทย์ทหารบก. เอกสารอัดสำเนา
สุนทร เหรียญภูมิการกิจ. รายงานการสอบสวนไข้ออกผื่น ปวดข้อ อำเภอเซกา จังหวัดหนองคาย วันที่ 1 มิถุนายน ถึง 11 สิหาคม 2538 กองระบาดวิทยา สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. พ.ศ. 2538. เอกสารอัดสำเนา
ลักขณา ไทยเครือ, องอาจ เจริญสุข. โรค Chikungunya : โรคติดเชื้อที่กลับมาเป็นปัญหาใหม่จริงหรือ?. ใน : ศิริศักดิ์ วรินทราวาท, คำนวณ อึ้งชูศักดิ์, ชไมพันธ์ สันติกาญจน์, นฤมล ศิลารักษ์, ประวิทย์ ชุมเกษียร, องอาจ เจริญสุข, และคณะ, บรรณาธิการ. รายงานการเฝ้าระวังโรคประจำสัปดาห์. ปีที่ 27 ฉบับที่16 19 เมษายน 2539 กรุงเทพมหานคร: องค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์; 2539. หน้า 193- 203 5. ลักขณา ไทยเครือ, องอาจ เจริญสุข. โรค Chikungunya : โรคติดเชื้อที่กลับมาเป็นปัญหาใหม่จริงหรือ. ใน : ศิริศักดิ์ วรินทราวาท, คำนวณ อึ้งชูศักดิ์, ชไมพันธ์ สันติกาญจน์, นฤมล ศิลารักษ์, ประวิทย์ ชุมเกษียร, องอาจ เจริญสุข, และคณะ, บรรณาธิการ. รายงานการเฝ้าระวังโรคประจำสัปดาห์ กองระบาดวิทยา ปีที่ 27 ฉบับที่17 26 เมษายน 2539 กรุงเทพมหานคร: องค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์; 2539. หน้า 205- 218

โรคชิคุนกุนยา (ไข้ปวดข้อยุงลาย) โรคติดเชื้อไวรัสที่ป้องกันได้