หากพูดถึง “โรคหัวใจ” หลายคนคงนึกถึงโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ หัวใจวาย หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ ในขณะที่ “โรคผนังกั้นหัวใจห้องบนรั่วชนิดที่เกิดจาก foramen ovale ไม่ปิด” อาจมีเพียงไม่กี่คนที่เคยได้ยิน ทั้งที่จริงๆ แล้ว จากสถิติพบว่ามีประชากรที่ป่วยเป็นโรคนี้สูงถึง ร้อยละ 25 เลยทีเดียว ซึ่งส่วนใหญ่จะไม่มีอาการแสดง… ทำให้คนไข้ไม่ทราบว่าตนมีความผิดปกตินี้อยู่ แล้วโรคผนังกั้นหัวใจห้องบนรั่วนี้คืออะไร? สามารถส่งผลกระทบต่อร่างกายได้อย่างไร? เราไปทำความรู้จักกับความผิดปกตินี้กัน!!

ทำความรู้จัก… โรคผนังกั้นหัวใจห้องบนรั่ว (PFO) คืออะไร?

โรคผนังกั้นหัวใจห้องบนรั่วชนิดที่เกิดจาก foramen ovale ไม่ปิด ที่เรียกว่า Patent Foramen Ovale หรือ PFO นั้น คือภาวะที่ผนังของหัวใจระหว่างหัวใจห้องบนซ้ายและห้องบนขวามีรูรั่วขนาดเล็กๆ ซึ่งเป็นความผิดปกติที่มีมาตั้งแต่กำเนิด เพราะโดยปกติแล้ว รูเปิด Foramen Ovale นี้จะปิดสมบูรณ์ในทางกายวิภาคภายใน 3 เดือนหลังคลอด แต่หากปิดไม่สนิทก็จะมีภาวะรั่วซึ่งอาจส่งผลกระทบและสร้างปัญหาขึ้นเมื่อไหร่ก็ได้

“รูเปิด Foramen ovale” เกี่ยวข้องกับระบบไหลเวียนเลือดทารกในครรภ์ยังไง

โดยปกติในร่างกายของคนเราจะมีหลอดเลือดเวนาคาวา หรือ หลอดเลือดดำที่มีหน้าที่รับเลือดเสียจากส่วนต่างๆ ของร่างกายเข้าสู่หัวใจห้องขวาเพื่อส่งต่อไปยังปอด โดยเลือดจากหลอดเลือดดำที่นำเลือดจากส่วนล่างของลำตัว (Inferior vena cava) จะเข้าสู่หัวใจห้องบนขวา (Right atrium) แล้วผ่านรูเปิด Foramen ovale เพื่อเข้าสู่หัวใจห้องบนซ้าย (Left atrium) โดยไม่ต้องผ่านหัวใจห้องล่างขวา (Right ventricle) และวงจรไหลเวียนของเลือดผ่านปอด (Pulmonary circulation) เหมือนกับทารกหลังคลอด ทำให้สามารถส่งเลือดที่มีออกซิเจนสูงเข้าสู่หัวใจห้องล่างซ้าย (Left ventricle) แล้วผ่านหลอดเลือดแดง Aorta เพื่อไปเลี้ยงอวัยวะที่สำคัญ อย่าง หัวใจและสมองได้

ระบบไหลเวียนเลือดทารกในครรภ์…ต่างกับผู้ใหญ่นะ รู้ยัง?

นอกจากเลือดที่ไหลผ่านรูเปิด Foramen ovale แล้ว ยังมีเลือดจากหลอดเลือดดำที่นำเลือดจากส่วนบน (superior vena cava) ผ่านหัวใจห้องล่างขวา (Right ventricle) เข้าสู่หลอดเลือดแดง pulmonary เพื่อไปยังปอด แต่เนื่องจากปอดของทารกยังไม่ทำงาน ทำให้เลือดไหลผ่านเข้าไปไม่ได้ เลือดจากหลอดเลือดแดง pulmonary จึงไหลเข้าไปยังหลอดเลือดแดง Aorta ผ่านทางหลอดเลือดเล็กๆ เรียกว่า ductus arteriosus ซึ่งการที่ทารกในครรภ์มี ductus arteriosus และ Foramen ovale ทำให้เลือดที่ออกจากหัวใจห้องล่างขวาและห้องล่างซ้ายเป็นแบบขนาน “ต่างกับ” ในผู้ใหญ่ที่เป็นแบบวงจร

ทำไม? “รูเปิด Foramen ovale” ถึงปิดหลังจากคลอด

เมื่อทารกเริ่มมีการหายใจ… จะทำให้ปอดเกิดการขยายตัว เส้นเลือดในปอดขยายตัว แรงดันในปอดจึงลดลง จากที่เลือดไม่สามารถไหลสู่ปอดได้ จึงมีเลือดไปเลี้ยงปอดเพิ่มขึ้นและไหลกลับสู่หัวใจห้องบนซ้ายเพิ่มขึ้นด้วย ทำให้แรงดันภายในหัวใจห้องบนซ้ายมีมากกว่าหัวใจห้องบนขวา (ในขณะที่ทารกในครรภ์… แรงดันหัวใจซีกขวาจะสูงกว่า) รูเปิด Foramen ovale จึงปิดลงนั่นเอง

หาก “รูเปิด Foramen ovale” ไม่ยอมปิด…จะส่งผลอย่างไร?

เนื่องจากหัวใจจะรับเลือดเสียจากส่วนต่างๆ ของร่างกายทางหัวใจห้องบนขวาเพื่อส่งไปฟอกยังปอด แต่หากรูเปิด Foramen ovale ไม่ปิดโดยสมบูรณ์ อาจทำให้เลือดดำบางส่วนไหลย้อนกลับไปยังหัวใจห้องบนซ้าย… ก่อนผ่านทางหลอดเลือดสมองไปยังสมองของเรา จึงอาจก่อให้เกิด “ภาวะเส้นเลือดสมองตีบ” ได้

หากใครที่มักปวดหัวเรื้อรังบ่อยๆ หรือเกิดเส้นเลือดสมองตีบซ้ำโดยไม่ทราบสาเหตุ ควรเข้าปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพราะโรคผนังกั้นหัวใจห้องบนรั่วชนิดที่เกิดจาก foramen ovale ไม่ปิดนี้ จะรู้แน่ชัดได้… ก็ต่อเมื่อผู้ป่วยเข้ารับการตรวจเพื่อหาภาวะนี้โดยเฉพาะเจาะจงเท่านั้น!!!

ผนังกั้นหัวใจห้องบนรั่ว (PFO) โรคไม่คุ้นหู...ที่แฝงอยู่ตั้งแต่เกิด