ดวงตา เป็นอวัยวะที่แสนจะละเอียดอ่อน โดยเฉพาะสำหรับเด็ก ผู้ปกครองจึงควรหมั่นสังเกตอย่างใกล้ชิดร่วมกับการตรวจคัดกรองโรคตามระยะเวลาที่เหมาะสม เพราะการมองเห็นมีผลต่อการเรียนรู้และพัฒนาการของเด็ก คลินิกตา รพ.พญาไท 2 พร้อมด้วยจักษุแพทย์และการประเมินและตรวจตาสำหรับเด็กที่ได้มาตรฐาน หากลูกน้อยของท่านมีอาการผิดปกติทางสายตาข้อใดข้อหนึ่งตาม Check List ด้านล่างนี้ ควรรีบมาพบจักษุแพทย์โดยเร็ว

1. อายุ 0 – 2 ปี วัยทารกและวัยหัดเดิน

ทารกคลอดก่อนกำหนดที่มีอายุครรภ์น้อยกว่า 30 สัปดาห์ หรือน้ำหนักแรกคลอดน้อยกว่า 1,500 กรัม
ทารกคลอดครบกำหนดที่ไม่ยอมมองตามวัตถุ ภายในอายุ 3 เดือน
ทารกที่มีน้ำตาเอ่อล้นในตาข้างเดียวหรือสองข้าง และไม่ตอบสนองต่อการนวดระบายท่อน้ำตา มีความเสี่ยงภาวะต้อหินในเด็ก
หนังตาตก 1 หรือ 2 ข้าง มีความเสี่ยงภาวะแทรกซ้อน คือ สายตาขี้เกียจหรือภาวะที่สายตาข้างใดข้างหนึ่งมัวกว่าอีกข้างหนึ่ง
ทารกที่พัฒนาการช้ากว่าปกติ
ทารกที่มีภาวะ Down’s syndrome ควรได้รับการประเมินและติดตามการมองเห็น เนื่องจากมักพบสายตาเอียง ต้อกระจก และเยื่อบุตาขาวอักเสบจากภูมิแพ้มากกว่าทารกทั่วไป
ทารกที่มีระดับฮอร์โมนของต่อมใต้สมองผิดปกติ มักสัมพันธ์กับเส้นประสาทตาเล็กกว่าปกติ
ทารกที่มีอาการตาสั่น
ทารกที่มีขนาดกระจกตาใหญ่กว่าปกติ มีความเสี่ยงต้อหินในเด็กและกระจกตาใหญ่ตั้งแต่แรกเกิด
ทารกที่ตาเขในทุกรูปแบบ ควรได้รับการตรวจตาและตรวจติดตามจนกว่าจะพ้นช่วงอายุที่สามารถเป็นตาเขได้ คือประมาณ 6 – 7 ปี
ทารกที่มีเงาสะท้อนจากลูกตาผิดปกติ เช่น ทึบหรือสว่างวาวกว่าปกติ

2. อายุ 2 – 5 ปี วัยก่อนเข้าโรงเรียน จักษุแพทย์แนะนำให้เด็กที่มีอายุ 3 ปีขึ้นไปทุกคนควรได้รับการตรวจตาเพื่อประเมินการมองเห็นอย่างน้อย 1 ครั้งก่อนเข้าเรียน เพื่อเป็นการคัดกรองความผิดปกติด้านสายตาและคัดกรองภาวะสายตาขี้เกียจ

เด็กที่ตาเขทุกรูปแบบควรได้รับการตรวจตาและตรวจติดตามจนกว่าจะพ้นช่วงอายุที่สามารถเป็นตาเขได้ คือประมาณ 6 – 7 ปี
เด็กที่มีอาการเอียงหน้า เอียงคอเวลาที่จ้องมองวัตถุ
เด็กกระพริบตาบ่อยผิดปกติ อาจมาจากอาการภูมิแพ้ที่เยื่อบุตาขวา สายตาผิดปกติ หรือ TIC Disorder ซึ่งเป็นโรคความผิดปกติทางพฤติกรรม
มีประวัติสายตาผิดปกติในครอบครัว
เด็กมีความผิดปกติในการเรียนรู้ ซึ่งอาจเป็นเหตุมาจากเรื่องสายตาร่วมด้วย
เด็กที่มีอาการภูมิแพ้ที่เยื่อบุตาขาว มักมีอาการคันตา ขยี้ตา กระพริบตาบ่อย มักพบร่วมกับภูมิแพ้ในร่างกายระะบบอื่นร่วมด้วย

3. อายุ 5 ปีขึ้นไป วัยเข้าโรงเรียน

เด็กที่มีอาการปวดศีรษะ โดยเฉพาะอาการปวดศีรษะที่ถูกกระตุ้นโดยการมองเห็น
เด็กที่ต้องหยีตาเวลาดูทีวี หรือมองกระดาน หรือต้องเดินเข้าไปดูใกล้ๆ ทุกครั้ง
เด็กที่ตาเขทุกรูปแบบควรได้รับการตรวจตาและตรวจติดตามจนกว่าจะพ้นช่วงอายุที่สามารถ
เป็นตาเขได้ คือประมาณ 6 – 7 ปี

หากสังเกตตาม Check List แล้วพบความเสี่ยงหรือความผิดปกติแม้เพียงข้อใดข้อหนึ่ง สามารถปรึกษาจักษุแพทย์ได้ทันที โดยคลินิกตา รพ. พญาไท 2 พร้อมสำหรับการประเมินและตรวจตาสำหรับเด็ก ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับช่วงอายุ ความร่วมมือของเด็ก และโรคหรืออาการนำที่น่าสงสัย การประเมินและตรวจตาสำหรับเด็กของประกอบด้วย…

การมองเห็นหรือพฤติกรรมการมองเห็น
การประเมินระดับการมองเห็นเพื่อประเมินภาวะสายตาขี้เกียจ โดยใช้เทคนิคการประเมินได้หลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับ Cognitive Function และความร่วมมือของเด็ก
การประเมินการมองเห็นที่ใช้สองตาร่วมกัน (Binocularity) และการมองเห็นสามมิติ
การมองเห็นสี ซึ่งจะทำในรายที่มีความเสี่ยง เช่น คนในครอบครัวมีประวัติตาบอดสี โดยเฉพาะในเด็กผู้ชาย เพื่อเตรียมความพร้อมในการวางแผนการศึกษาต่อเนื่องของเด็ก
การตรวจประเมินการเคลื่อนไหวของลูกตา ตรวจค้นหาภาวะตาเข ตาเหล่
การตรวจส่วนด้านหน้าของลูกตา ทั้งกระจกตา ช่องด้านหน้าลูกตา เลนส์ตา โดยใช้เครื่องตรวจโรคตาเบื้องต้น (Slit Lamp Biomicroscope)
การตรวจประเมินค่าระดับสายตาและตรวจจอประสาทตา ต้องมีการหยอดยาขยายม่านตา เพื่อการประเมินที่ถูกต้อง โดยเฉพาะในเด็กที่อายุน้อยกว่า 10 หรือ 12 ปี
การตรวจวัดความดันลูกตา ในรายที่ร่วมมือ และในรายที่มีความเสี่ยงในการเป็นต้อหินในเด็ก เช่น สายตาสั้นตั้งแต่ในวัยก่อนเข้าเรียน คนในครอบครัวมีประวัติโรคต้อหิน รายที่กระจกตาสองข้างขนาดไม่เท่ากัน โดยเฉพาะในด้านที่ใหญ่กว่าปกติ
การตรวจประเมินลานสายตา ในรายที่มีความเสี่ยงในการเป็นต้อหิน และเป็นการคัดกรอง ติดตามเด็กที่มีความดันในสมองสูง
การถ่ายภาพจอประสาทตา ในเด็กที่ให้ความร่วมมือ อย่างน้อยเพื่อใช้ในการเปรียบเทียบค่า (Baseline) ของเด็ก

ข้อควรรู้สำหรับการตรวจประเมินและขยายม่านตาสำหรับเด็ก

ใช้เวลาตรวจประเมินและขยายม่านตาทั้งสิ้นประมาณ 40 – 50 นาที
ยาขยายม่านตาจะมีฤทธิ์ ประมาณ 6 – 12 ชั่วโมง ขึ้นอยู่กับตัวยา หากเป็นการหยอดเพื่อวัดค่าสายตา ยาจะมีฤทธิ์นานประมาณ 12 ชั่วโมง แต่อาจออกฤทธิ์ได้นานถึง 72 ชั่วโมง โดยที่เด็กจะมองระยะใกล้ไม่ชัด ต้องใช้แว่นอ่านหนังสือช่วย
การหยอดยาขยายม่านตา ใช้เพื่อการวัดค่าสายตาเด็กโดยเฉพาะ ชื่อว่า 1% Cyclogyl (1% Cyclopentolate) เด็กจะรู้สึกแสบตอนที่หยอด หยอดทั้งหมด 3 ครั้ง ทุก 5 นาที สามารถทราบผลได้ทันที
จักษุแพทย์แนะนำให้เตรียมแว่นกันแดด หมวก หรือร่มมาด้วย เพื่อป้องกันการแพ้แสงหลังหยอดยาขยายม่ายตา
ในรายที่ต้องใส่แว่นตา จะมีใบสั่งตัดแว่นตาให้ผู้ป่วยไปตัดที่ร้านแว่นทั่วไปได้ ส่วนในรายที่พบโรคต่างๆ แพทย์จะทำการประเมินและแจ้งผู้ปกครองต่อไป

นพ. วรากร เทียมทัด

จักษุแพทย์ ศูนย์ตา

โรงพยาบาลพญาไท 2

ลูกจะมีปัญหาทางสายตาไหม? มา Check List ความเสี่ยงก่อนพบจักษุแพทย์