พูดถึงโรคเบาหวาน แน่นอนว่าทุกคนคงคุ้นหูว่าเป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของฮอร์โมนอินซูลิน ทำให้ร่างกายไม่สามารถดึงน้ำตาลในเลือดในใช้ประโยชน์ได้ น้ำตาลในเลือดก็เลยมีค่าสูงกว่าคนปกติ ซึ่งเมื่อเป็นแล้วผู้ป่วยจะต้องดูแลตัวเองอย่างเคร่งครัด ภายในคำแนะนำของแพทย์เพื่อลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน แล้วรู้หรือไม่? ว่าจริงๆแล้วเจ้าโรคเบาหวาน ก็มีสัญญาณเตือนที่บ่งบอกให้รู้ก่อนที่จะเป็น หรือที่เราเรียกกันง่ายๆว่า “ภาวะก่อนเบาหวาน” นั่นเอง

ทำความรู้จัก ภาวะก่อนเบาหวาน

ภาวะก่อนเบาหวาน หมายถึง ภาวะที่ร่างกายมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกินเกณฑ์ ส่วนใหญ่มักจะเกิดร่วมกับโรคอื่นๆ เช่น ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง และโรคอ้วน หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการแก้ไข ก็จะเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเบาหวานในอนาคต รวมไปถึงอาจเกิดโรคแทรกซ้อนเหมือนผู้ป่วยเบาหวาน อาทิ จอประสาทตาเสื่อม เส้นประสาทเสื่อม และโรคหลอดเลือดหัวใจ

เมื่อไหร่จะเรียกว่าเป็นภาวะ “ก่อนเบาหวาน”

ระดับน้ำตาลในเลือดหลังอดอาหารอย่างน้อย 8 ชม. อยู่ระหว่าง 100-125 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
ระดับน้ำตาลหลังรับประทานน้ำตาลกลูโคส 75 กรัม ที่ 2 ชั่วโมง อยู่ระหว่าง 140-199 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
ค่าน้ำตาลเฉลี่ยในเลือดอยู่ระหว่าง 5.7-6.4%

ปัจจัยเสี่ยง ภาวะ “ก่อนเบาหวาน”

สามารถแบ่งออกเป็น 3 ปัจจัย ได้แก่

ปัจจัยเสี่ยงที่ไม่สามารถแก้ไขได้ เช่น อายุ เชื้อชาติ ประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคเบาหวาน เช่น พ่อแม่ พี่น้อง
ปัจจัยเสี่ยงที่สามารถแก้ไขได้ เช่น น้ำหนักตัวเกินหรือโรคอ้วน (ดัชนีมวลกาย > 25 กิโลกรัม/เมตร2) หรือการขาดการออกกำลังกาย
ปัจจัยเสี่ยงร่วม เช่น ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง โรคอ้วนลงพุง โรคถุงน้ำรังไข่ เคยเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์หรือเคยคลอดบุตรน้ำหนักเกิน 4 กิโลกรัม

คำถามที่ใช้ประเมินความเสี่ยงในการเกิดภาวะก่อนเบาหวาน

คำถาม	คะแนน
คำถาม	ใช่	ไม่ใช่
1. เคยคลอดบุตรน้ำหนักเกิน 4 กิโลกรัม	1	0
2. มีญาติพี่น้องสายตรงเป็นโรคเบาหวานชนิดที่สอง	1	0
3. มี พ่อ/แม่ เป็นโรคเบาหวานชนิดที่สอง	1	0
4. ดัชนีมวลกาย > 25 กิโลกรัม/เมตร2	5	0
5. อายุน้อยกว่า 65 ปี และออกกำลังกายน้อยหรือไม่ได้ออกกำลังกาย	5	0
6. ช่วงอายุระหว่าง 45-64 ปี	5	0
7. อายุมากกว่า 65 ปี	9	0

หากรวมคะแนนได้มากกว่า 9 แสดงว่าคุณมีความเสี่ยงที่จะเป็น “ภาวะก่อนเบาหวาน”

ดัดแปลงจาก: Centers for Disease Control and Prevention. Available at: https://www.cdc.gov/diabetes/prevention/pdf/prediabetes.pdf. Access April 29, 2017

ยิ่งรักษาเร็ว ยิ่งลดโอกาสเป็นเบาหวาน

การรักษาภาวะก่อนเบาหวานที่ดีที่สุด คือ การตรวจหาตั้งแต่เนิ่นๆ และรีบให้การรักษาด้วยวิธีการควบคุมอาหาร เลือกทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ ตั้งเป้าลดน้ำหนักตัวให้ได้ร้อยละ 5-10% ร่วมกับการออกกำลังกายหรือเพิ่มกิจกรรมทางกายให้มากขึ้น ซึ่งจะเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพและคุ้มค่า

สำหรับการใช้ยารักษาภาวะก่อนเบาหวาน แพทย์จะพิจารณาเป็นรายบุคคล ส่วนใหญ่จะพิจารณาใช้ยาในรายที่มีความเสี่ยงสูง และมีค่าระดับน้ำตาลหรือน้ำหนักตัวไม่ลดลงหลังผ่านการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแล้ว

“ภาวะก่อนเบาหวาน” เรื่องน่ารู้ก่อนเป็นเบาหวาน