ในแต่ละปีที่ผ่าน เรามักจะได้ยินข่าวคราวการแพร่ระบาดของโรคต่างๆ เกิดขึ้นไม่มากก็น้อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับโรคระบบทางเดินหายใจ หรือ โรคปอดติดเชื้อ ที่ถือว่าเป็นโรคยอดฮิตที่มักมีข่าวมาให้เราได้ยินและระแวงระวังกันทุกปี ด้วยเพราะเป็นกลุ่มโรคที่แพร่กระจายได้ง่ายผ่านการไอจาม รวมถึงตัวไวรัสที่เป็นสาเหตุของโรคยังถูกลมพัดพาไปยังสถานที่ต่างๆ ได้อีก แล้วพอใครสูดหายใจเอาไวรัสเข้าไป ก็มีโอกาสติดเชื้อได้ทันที ซึ่งเมื่อมีข่าวระบาดออกมาทีไร ผู้คนก็มักจะหวั่นใจและหวาดกลัวกันอยู่เสมอจนแทบไม่เป็นอันกินอันนอน ดังนั้น เพื่อให้เราสามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุขมากขึ้น รู้เท่าทันมากขึ้น และปลอดภัยจากโรคปอดติดเชื้อระบาดได้มากขึ้นในช่วงเวลาที่มีข่าวออกมาแต่ละครั้ง วันนี้เราจึงมีแนวทางเตรียมตัวรับมือดีๆ กับสถานการณ์แพร่ระบาดโรคปอดติดเชื้อ มาฝากกันครับ โดยมีลำดับขั้นตอนรายละเอียดต่างๆ 5 ข้อ ดังต่อไปนี้

กรองข่าวให้ดีก่อน อย่าเพิ่งตื่นตระหนกเกินไปก่อน

บ่อยครั้งข่าวการระบาดก็ไม่ได้เป็นการระบาดจริงๆ ไม่ได้รุนแรงจริงๆ แต่เป็นการถูกบิดเบือนข้อมูลให้ดูน่าหวาดกลัวไปจนเกินจริงมากกว่า ดังนั้นเราจึงควรเลือกรับข่าวสารข้อมูลการแพร่ระบาดจากแหล่งข่าวที่น่าเชื่อถือที่สุด ที่เป็น Primary Source อย่างเช่น ในวงการแพทย์บ้านเราก็สามารถเข้าไปติดตามที่เว็บไซต์ของกรมควบคุมโรค ซึ่งจะทำให้เราได้ข้อมูลที่จริงที่สุด หรือถ้าจะให้น่าเชื่อถือยิ่งขึ้นไปอีก และทันต่อสถานการณ์ได้แบบสุดๆ ก็สามารถเข้าไปติดตามข่าวสารได้โดยตรงที่เว็บไซต์ของ WHO หรือองค์การอนามัยโลก รับรองได้เลยว่าจะได้รับข้อมูลที่ถูกต้องแน่นอน

ตรวจสอบตัวเราและคนชิดใกล้ ว่าเกี่ยวข้องมากน้อยแค่ไหนกับแหล่งแพร่เชื้อ

ทุกครั้งเมื่อเกิดการแพร่ระบาดของโรคระบบทางเดินหายใจ หรือปอดติดเชื้อ หนึ่งในขั้นตอนที่เป็นมาตรการการป้องกันที่สำคัญคือ ต้องสืบให้ทราบว่าจุดเกิดเหตุนั้นมาจากที่ไหน จุดใดคือจุดเสี่ยงของการแพร่ระบาด ซึ่งเมื่อเราทราบแล้ว เราก็ต้องถามตัวเองว่า “ตัวเราเกี่ยวข้องกับแหล่งแพร่เชื้อนั้นมากน้อยแค่ไหน” โดยถ้าเกี่ยวข้องทางตรง เช่น เราทำงานในประเทศนั้น เมืองนั้นที่มีการแพร่เชื้อ หรือถ้าทางอ้อมก็เช่น เรามีเพื่อน ญาติ คนใกล้ชิด ที่เดินทางไปยังสถานที่เกิดเหตุ แล้วกลับมาอยู่กับเราหรือเปล่า? ถ้าตัวเราหรือคนใกล้ชิด มีความเกี่ยวข้องกับแหล่งแพร่เชื้อล่ะก็ นั่นหมายความว่า “เราต้องเฝ้าระวังตัวให้ดี” แต่ถ้าเราไม่ได้เกี่ยวข้องกับแหล่งแพร่เชื้อเลยไม่ว่าจะทางใดทางหนึ่ง ก็มีโอกาสน้อยมากๆ ที่เราจะได้รับเชื้อจนเป็นอันตราย

ศึกษาอาการของโรคให้เข้าใจ เพื่อไว้ใช้สังเกตตัวเองและคนใกล้ชิด

การตื่นกลัวการระบาดของโรคอย่างเดียวไม่ได้ช่วยทำให้อะไรดีขึ้น แต่การศึกษาให้รู้ว่าโรคปอดติดเชื้อ หรือโรคระบบทางเดินหายใจที่แพร่ระบาดอยู่นั้น มีอาการอย่างไร และจะรับมืออย่างไรต่างหาก คือสิ่งที่เราควรทำ ซึ่งการรู้ทันอาการแสดงของโรคถือว่าสำคัญที่สุดเป็นอันดับแรก เพื่อให้เราสามารถสังเกต ตรวจสอบตัวเองได้ ยิ่งถ้าเราหรือคนใกล้ตัวเรา มีความเกี่ยวข้องกับแหล่งแพร่เชื้อด้วยแล้ว เรายิ่งต้องเฝ้าสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด โดยอาการหลักของโรคระบบทางเดินหายใจจะคล้ายๆ กันก็คือ มีอาการเหมือนไข้หวัด เพราะเกิดจาการติดเชื้อไวรัสเหมือนกัน และอาจจะมีไข้สูง ปวดเมื่อย น้ำมูกไหล เจ็บคอ ไอ เหนื่อยหอบร่วมด้วย หากพบว่ามีอาการดังกล่าวก็ตระหนักไว้ได้เลยว่าเรามีความเสี่ยง! ควรรีบไปพบแพทย์โดยด่วน

อย่ากลัวถูกกักตัว แต่จงกลัวว่าอาจตายและแพร่กระจายเชื้อโรคได้

เมื่อสังเกตพบแล้วว่าตัวเราเองมีอาการที่เสี่ยงจะเป็นโรคปอดติดเชื้อตามข่าวที่แพร่ระบาดอยู่ สิ่งที่เราต้องทำคือการรู้หน้าที่ตัวเองว่า จะต้องรีบพาตัวเองไปพบแพทย์ เพื่อให้ตรวจสอบว่าเราเป็นโรคปอดติดเชื้อจริงตามที่เป็นข่าวหรือเปล่า เราต้องให้ข้อมูลว่าเราหรือคนใกล้ชิด เกี่ยวข้องกับแหล่งเกิดเหตุหรือไม่ เพื่อให้สามารถคัดกรองโรคได้ ทั้งนี้ การที่เรารู้หน้าที่ตัวเองนั้น ไม่เพียงแต่จะทำให้เราปลอดภัย และหายจากอาการป่วยได้เท่านั้น แต่เรายังช่วยทำให้โรคไม่แพร่กระจายออกไป ทำอันตรายเป็นวงกว้างขึ้นกับผู้คนในสังคมอีกด้วย

ติดตามข่าวต่อเนื่องวันต่อวัน ให้รู้เท่าทันสถานการณ์

การแพร่ระบาดของโรคระบบทางเดินหายใจนั้น มีระดับขั้นในตัวเอง คือสามารถที่จะลุกลามจนเป็นอันตรายถึงขั้นที่จำเป็นต้องประกาศมาตรการฉุกเฉินได้ ดังนั้นเพื่อให้เราสามารถวางแผนชีวิตได้อย่างถูกต้อง และป้องกันดูแลตัวเองให้ห่างไกลจากโรคระบาดให้ได้มากที่สุด เราจึงจำเป็นต้องติดตามข่าวสารอยู่เสมอ เพื่อดูว่าสถานการณ์ในแต่ละวันเป็นอย่างไรบ้าง และมีประกาศแนวทางในการป้องกันตัวเองอย่างไรบ้างที่เราควรปฏิบัติ เช่น ในกรณีที่เกิดการระบาดรุนแรง ก็อาจมีการปิดประเทศ ปิดเมือง ห้ามข้าม เราก็ต้องรู้ว่า ห้ามไป หรือถ้าไปได้ ก็ต้องรู้ว่าควรดูแลตัวเองยังไง เช่น ใส่หน้ากากอนามัย ล้างมือบ่อยๆ สวมถุงมือ ฯลฯ เราก็ต้องปฏิบัติตามประกาศอย่างเคร่งครัด เพื่อให้ปลอดภัยและไม่กลายเป็นหนึ่งในผู้ติดเชื้อที่แพร่กระจายเชื้อต่อไปยังผู้อื่นนั่นเอง

โรคระบบทางเดินหายใจ อย่างโรคปอดติดเชื้อนั้น จำเป็นจะต้องมีทั้งแนวทางการรักษาที่ถูกต้อง ร่วมกับมาตรการในการป้องกันที่ถูกต้องด้วย จึงจะสามารถควบคุมโรคไม่ให้แพร่กระจายไปได้ ซึ่งหน้าที่ของเราทุกคนในช่วงเวลาที่เกิดข่าวการแพร่ระบาด ก็คือ ต้องมีสติ ไม่ตื่นกลัวเกินไป และดูแลตัวเองให้ดีให้ถูกต้องที่สุด ปฏิบัติตามประกาศอย่างเป็นทางการของกรมควบคุมโรค และ WHO เพื่อให้สามารถรับมือกับโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพียงเท่านี้เราก็จะสามารถดูแลตัวเองให้ปลอดภัยจากโรคได้ และยังมีส่วนช่วยในการควบคุมไม่ให้โรคลุกลามไปไกล จนสุดท้ายก็สามารถจัดการสถานการณ์การแพร่ระบาดให้หายไปได้ในที่สุด

นพ.วินัย โบเวจา
แพทย์หัวหน้าศูนย์สุขภาพปอด
อายุรแพทย์ด้านระบบทางเดินหายใจและ
ภาวะวิกฤตทางเดินหายใจ โรงพยาบาลพญาไท 3
02-467-1111 ต่อ 3185 – 3186
นัดหมายแพทย์

รับมือยังไงดี เมื่อมีข่าวการระบาดของโรคปอดติดเชื้อ