ถ้าเป็นคุณ คุณจะทำอย่างไรดี ถ้าผลตรวจสุขภาพประจำปี ชี้ว่าคุณมี “แผลในปอด” โดยส่วนมากแล้วคนไข้รวมถึงญาติพี่น้องก็มักจะวิตกกังวลทันทีว่า “จะต้องนำไปสู่โรคร้ายแรงแน่ๆ” ซึ่งในความเป็นจริงนั้นก็มีโอกาสเป็นไปได้ที่ “แผลในปอด” จากภาพเอกซเรย์จะนำไปสู่โรคร้าย แต่ในขณะเดียวกันก็อาจไม่ได้เป็นโรคอะไรเลยก็ได้เช่นกัน ซึ่งเพื่อให้เราเตรียมตัวเตรียมใจและรับมือกับผลเอกซเรย์ได้ดีขึ้น วันนี้เราจะตามไปไขข้อสงสัยกันว่า แผลในปอดนั้น อันตรายหรือไม่กันแน่?

ภาพเอกซเรย์แผลในปอด ไม่ใช่คำตอบสุดท้าย

อันดับแรกเราต้องทำความเข้าใจก่อนว่า “ภาพที่ได้จากการเอกซเรย์” นั้น เป็นเพียงภาพแสดงผลอย่างคร่าวๆ ที่ไม่ได้บ่งบอกถึงรายละเอียดแน่ชัดทั้งหมด เป็นเพียง “ภาพร่าง” ของสิ่งต่างๆ ที่อยู่ในปอด การที่เราเห็นภาพแผลในปอด เห็นปอดเป็นจุด เป็นพังพืด หรือมีสิ่งแปลกปลอม บางทีสิ่งเหล่านั้นก็อาจเป็นเพียงภาพของลักษณะเส้นเลือดที่ผิดปกติ กระดูกที่งอกผิดปกติ ติ่งเนื้อที่งอกผิดที่ ซึ่งไม่ได้เป็นสาเหตุของโรคร้ายแต่อย่างใด ดังนั้น เมื่อเห็นภาพเอกซเรย์ผิดปกติ จึงไม่ได้หมายความว่า จะเป็นโรคร้ายแรงเสมอไป แต่เราต้องนำภาพเอกซเรย์นั้นไปวินิจฉัยต่อ โดยในเบื้องต้น สามารถทำได้ด้วยการ เปรียบเทียบฟิล์มเอกซเรย์เก่ากับใหม่ ดูว่ามีการเปลี่ยนแปลงต่างไปจากเดิมหรือไม่ โดยถ้าของเก่าเคยเป็นแผล เป็นจุด เป็นความผิดปกติเดิมอยู่แล้ว จากการเป็นโรคปอดทั่วไป เอกซเรย์กี่ครั้งก็ยังเหมือนเดิม ก็เท่ากับว่าไม่มีความผิดปกติอะไร แต่ถ้าหากการเอกซเรย์ครั้งใหม่ พบสิ่งผิดปกติที่ฟิล์มเอกซเรย์เก่าไม่มีมาก่อน คืออยู่ดีๆ ก็มีแผล มีจุด มีก้อนขึ้นมา ในลักษณะแบบนี้แสดงว่า มีความผิดปกติเกิดขึ้นจริง ซึ่งจะนำไปสู่โรคอะไรนั้น ก็ต้องวินิจฉัยต่อไป

เป็นโรคอะไรได้บ้าง เมื่อเอกซเรย์พบแผลในปอด?

สำหรับ “แผลในปอดนั้น” โดยทั่วไปแล้วถ้าหากเป็นความผิดปกติที่เกิดจากโรค ไม่ใช่เป็นความผิดปกติจากสรีระ ความรุนแรงจะขึ้นอยู่กับขนาดและรูปร่างของแผล ในกรณีที่ไม่เป็นอันตรายก็อาจเป็นเพียงแค่พังพืดเล็กๆ เป็นจุดหินปูนเก่า เป็นร่องรอยแผลเก่าที่เคยเป็นมาก่อน หรือในกรณีรุนแรงเลวร้ายที่สุดก็อาจเป็นเนื้อร้ายเป็นมะเร็งปอดได้ โดยความผิดปกติของภาพเอกซเรย์แผลในปอดแล้ว อาจนำไปสู่โรคต่างๆ ได้ ดังต่อไปนี้

พังพืด
พบได้บ่อยที่สุด เกิดจากเคยมีการอักเสบหรือติดเชื้อในปอดมาก่อน พอหายแล้วก็เหลือเป็นแผลเป็นอยู่ในปอด เอกซเรย์เมื่อไรก็จะพบเป็นแผลในปอดไปตลอดชีวิต ซึ่งถ้าเป็นพังพืดเล็กๆ น้อยๆ ก็ไม่มีอันตรายแต่อย่างใด

วัณโรค
พบได้บ่อยเป็นอันดับ 2 รองลงมาจากพังพืด เนื่องจากเป็นโรคที่พบได้มากในบ้านเรา เป็นโรคร้าย แพร่ระบาดได้ แต่ก็สามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยการทานยา

มะเร็ง
ถือเป็นโรคอันตรายร้ายแรงที่สุด ของการตรวจเอกซเรย์พบแผลในปอด ซึ่งจะพบได้มากในคนไข้ที่สูบบุหรี่ หรือสูงอายุมากๆ

การวินิจฉัยโรค เมื่อเอกซเรย์พบแผลในปอดแล้วนั้น ถ้าเป็นน้อย พบแผลหรือจุดน้อย แพทย์ก็อาจพิจารณาติดตามการรักษา ด้วยการนัดเอกซเรย์ซ้ำ ทุก 3 เดือนหรือ 6 เดือน แต่ถ้าหากผลเอกซเรย์ออกมาแล้วเห็นแล้วมีความผิดปกติมาก ก็จะพิจารณาตรวจต่อเนื่องด้วยเครื่องมือที่ละเอียดมากขึ้น เช่น การนำคนไข้เข้าทำ CT Scan เพื่อให้เห็นภาพละเอียดชัดเจนกว่าเดิมจนเพียงพอให้วินิจฉัยได้ว่าเป็นโรคอะไร แล้วจึงทำการวางแผนการรักษาตามแนวทางที่เหมาะสมของแต่ละโรค

ดูแลตัวเองอย่างไรดี เมื่อพบว่ามีแผลในปอด?

ถึงแม้ว่า “แผลในปอด” จะไม่ได้หมายถึง “โรคร้ายแรง” เสมอไป แต่การที่มีแผลในปอดเกิดขึ้น ก็คือความเสี่ยงที่อาจนำไปสู่โรคอันตรายได้ อีกทั้ง โรคปอดหลายๆ โรค ก็ไม่ได้มีอาการแสดงรุนแรงที่สังเกตเห็นได้ง่าย คนไข้ส่วนใหญ่ที่ตรวจพบแผลในปอด ก็มักไม่ได้มีอาการอะไรเป็นสัญญาณมาก่อน ดังนั้นแนวทางที่ดีที่สุดของการป้องกันอันตรายโรคร้ายจากแผลในปอดก็คือ “การหมั่นตรวจสุขภาพปอดเป็นประจำทุกปี” โดยอย่างน้อยควรจะเอกซเรย์ปอดปีละ 1 ครั้ง เพื่อให้เราทราบว่าในปอดของเรามีแผลหรือสิ่งผิดปกติอะไรที่นำไปสู่โรคร้ายแรงได้หรือไม่ จะได้ทำการแก้ไขรักษาได้ทันท่วงที นอกเหนือไปจากนั้นแล้วสำหรับการดูแลสุขภาพปอดให้แข็งแรง ก็สามารถทำได้ด้วยการหลีกเลี่ยงมลภาวะ ใส่หน้ากากอนามัยป้องกันฝุ่นละออง ออกกำลังกายให้ปอดแข็งแรง และหมั่นพาตัวเองไปสูดอากาศบริสุทธิ์เสมอ ก็จะช่วยให้สุขภาพปอดเราแข็งแรงและมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงได้

“แผลในปอดอาจไม่ใช่โรคร้ายเสมอไป
ตรวจวินิจฉัยให้รู้เท่าทันอย่างเข้าใจ
เพื่อความสบายใจและป้องกันภัย
โรคระบบทางเดินหายใจร้ายแรง”

นพ.วิชัย บุญสร้างสุข
อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญโรคระบบทางเดินหายใจ
ศูนย์สุขภาพปอด
โรงพยาบาลพญาไท 3

น่ากลัวแค่ไหน…เมื่อเอกซเรย์พบแผลในปอด!!