นิ่วทอนซิล เป็นภาวะที่พบได้บ่อยในคนทั่วไป มีการศึกษาวิจัยในประเทศฝรั่งเศสระบุว่า ภาวะนี้พบได้ประมาณ 6% ของกลุ่มประชากร เลยทีเดียว

นิ่วทอนซิลเกิดขึ้นได้อย่างไร?
นิ่วทอนซิล คือ Biofilm ที่มีชีวิต (Living biofilm) เกิดจากการหมักหมมของสิ่งสกปรกต่างๆ เช่น เศษอาหาร น้ำลาย และเนื้อเยื่อที่ตายแล้วของต่อมทอนซิลอยู่ในร่องทอนซิล (Tonsillar crypts) โดยมีแบคทีเรียหลายชนิดที่อยู่รวมกันเป็นสังคม ทำหน้าที่เกื้อกูลกัน เกิดเป็นก้อนสีขาวๆ ซึ่งเรียกว่า Tonsil stone (Tonsillolith, Tonsil debris, Tonsil concretion) ลักษณะเช่นนี้ทำให้นิ่วทอนซิลมีกลิ่นเหม็นของก๊าซไข่เน่า (H2S) ที่เกิดจากการ ferment ของเชื้อแบคทีเรีย Actinomycetes spp.

นิ่วทอนซิลในร่องต่อมทอนซิลเป็นโรคเรื้อรังหากไม่รักษา
นิ่วทอนซิลที่เกิดขึ้นในร่องของต่อมทอนซิล เป็นการติดเชื้ออักเสบในร่องต่อมทอนซิล (Tonsillar crypts infection) จัดเป็นโรคเรื้อรังของต่อมทอนซิลแบบหนึ่งที่เรียกว่า Chronic cryptic tonsillitis ซึ่งในทางการแพทย์โรคนี้ได้ถูกจัดอยู่ในกลุ่ม “other chronic diseases of tonsils and adenoids” Diagnosis code J35.8 (2022 ICD-10-CM Diagnosis code J35.8) ทั้งนี้ นิ่วทอนซิลไม่สามารถรักษาให้หายด้วยยาปฏิชีวนะ เพราะ biofilm มีการดื้อยามาก คือประมาณ 100-1000 เท่า

การผ่าตัดรักษานิ่วต่อมทอนซิลมีหลายวิธี
ต่อมทอนซิล มีหน้าที่ดักจับและทำลายเชื้อโรคที่เข้าสู่ลำคอและทางเดินหายใจ ซึ่งต่อมทอนซิลนี้จะทำหน้าที่ตลอดชีวิต แต่หน้าที่นี้จะสำคัญมากในวัยเด็กและหนุ่มสาว เพราะเมื่อเราอายุมากขึ้นต่อมทอนซิลจะทำงานน้อยลง

ปัจจุบันการรักษานิ่วต่อมทอนซิลแบบผ่าตัดทอนซิลออกเลย ซึ่งเป็นการผ่าแบบดั้งเดิม (Traditional tonsillectomy) นั้น มีการทำที่ลดลงมากในประเทศที่เจริญแล้ว เช่นในอเมริกาและในยุโรป เพราะมีงานวิจัยล่าสุดรายงานว่า การผ่าตัดทอนซิลออกไปทั้งหมดอาจเกิดผลเสียมากกว่าผลดี เพราะอาจทำให้ปอดและหลอดลมไม่แข็งแรง คนที่ผ่าตัดทอลซิลออกทั้งหมดจึงป่วยได้บ่อยหรือง่ายขึ้น

และด้วยการรักษาผ่าตัดโรคนิ่วต่อมทอนซิลที่มีการพัฒนาขึ้นมาก คือสามารถรักษาได้โดยไม่จำเป็นต้องตัดทอนซิลออกไปทั้งหมด เป็นการผ่าตัดทอนซิลออกเพียงบางส่วน หรือที่เรียกว่า Partial tonsillectomy โดยการผ่าตัดจะมีหลายระดับ แพทย์จึงพิจารณาเลือกการผ่าตัดที่เหมาะสมได้หลายแบบ ดังนี้

1.Cryptolysis คือ การผ่าตัดสลายร่อง หรือเปิดร่องทอนซิลที่ติดเชื้อ มีเศษหมักหมมให้สลายไป หรือทำให้รูเปิดปากร่องกว้างขึ้น เพื่อไม่ให้เกิดการหมักหมมเป็นนิ่วทอนซิลได้อีก สามารถใช้เครื่องมือได้หลายวิธี คือ
1.1 Chemosurgery of tonsillar crypts (Chemical cryptolysis) เป็นการใช้กรด 50-80 % Trichloroacetic acid จี้ในร่องและขอบปากร่องของต่อมทอนซิลหลังจากแพทย์ได้เขี่ยหรือใช้ suction ดูดนิ่วทอนซิลออกแล้ว หัตถการนี้สามารถทำได้ในห้องตรวจ ด้วยการใช้ยาชาพ่นคอ (Topical anesthesia)
1.2 LASER Cryptolysis โดยใช้แสง CO2 LASER ผ่าตัดสลายเนื้อเยื่อทอนซิลส่วนที่เป็นร่องลึกที่มีนิ่วหมักหมมอยู่ออกไป และทำให้ผิวนอกของต่อมทอนซิลเรียบขึ้น หรือร่องทอนซิลตื้นขึ้น ปากร่องทอนซิลกว้างขึ้นไม่เป็นที่หมักหมมนิ่วได้อีก
1.3 Other Tonsil cryptolysis หรือวิธีอื่นๆ สามารถทำได้ด้วยเครื่องมือทางการแพทย์อีกหลายชนิด เช่น RF, Electrosurgery (ทั้ง Bipolar และ Monopolar), Coblator เป็นต้น การผ่าตัด Tonsil cryptolysis มีข้อจำกัดที่ไม่สามารถทำให้นิ่วทอนซิลหายขาดได้ 100% ในคราวเดียว โดยจากการศีกษาวิจัยในต่างประเทศพบว่า การทำ Tonsil cryptolysis แต่ละครั้งมีโอกาสหายจากนิ่วทอนซิลได้ประมาณ 50-80% แล้วแต่ข้อจำกัดในคนไข้แต่ละบุคคล ความสามารถของแพทย์ และเครื่องมือที่ใช้ ดังนั้น Tonsil cryptolysis จึงมักต้องทำตั้งแต่ 2-3 ครั้งขึ้นไป ข้อดีของวิธีผ่าตัดแบบนี้คือ ไม่ต้องดมยาสลบ ไม่เสียเลือดมาก (ไม่เกิน 1 ซีซี) และมีความปลอดภัยสูง

2.Tonsillotomy เป็นการผ่าตัดสลายร่องของต่อมทอนซิลที่หมักหมมนิ่วออกไปทั้งหมด (ร่อง crypts ของต่อมทอนซิลโดยทั่วไปมีอยู่ประมาณ 10-20 ร่อง) สามารถทำผ่าตัดได้ด้วยยาชาเฉพาะที่

3.นวัตกรรม Intracapsular tonsillectomy เป็นการผ่าตัดที่สามารถรักษานิ่วทอนซิลให้หายขาดได้ในการผ่าตัดเพียงคราวเดียว โดยเป็นการผ่าตัดเนื้อเยื่อทอนซิลออกประมาณ 90-95% เหลือเนื้อเยื่อทอนซิลที่ดีไว้ 5-10% ให้คลุม capsule ของต่อมทอนซิลไว้ เป็นการผ่าตัดทอนซิลแบบสงวนเนื้อเยื่อที่เหลือ Tonsil capsule และเนื้อเยื่อทอนซิล 5-10% เพื่อคงหน้าที่ของทอนซิล โดยสงวนโครงสร้างของลำคอไว้ ไม่ให้เสียโครงสร้างความแข็งแรงของช่องลำคอแบบการผ่าตัดทอนซิลทิ้งแบบดั้งเดิม

การผ่าตัดวิธีนี้มีความปลอดภัยมากขึ้นกว่าการผ่าตัดทอนซิลแบบดั้งเดิมประมาณ 3 เท่า สามารถผ่าตัดโดยการดมยาสลบ เครื่องมือเลือกใช้ได้หลายชนิด เช่น เครื่องจี้ไฟฟ้า (Electrosurgery), RF, Coblator, Microdebrider หรือ CO2 LASER ซึ่งการผ่าตัดด้วย CO2 LASER จะให้ความละเอียดประณีตสูงกว่าวิธีอื่นๆ แต่การใช้เครื่องมือนี้ต้องทำโดยแพทย์ที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญเรื่องการผ่าตัดด้วย CO2 LASER โดยตรง

[base64_img]

นพ.สรัลชัย เกียรติสุระยานนท์
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญ โสต ศอ นาสิก และศัลยกรรมตกแต่งและเสริมสร้างใบหน้า
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
ศูนย์หู คอ จมูก
โรงพยาบาลพญาไท 3 ชั้น 4
โทร 02-467-1111 ต่อ 4416 – 4417

นวัตกรรมการผ่าตัดรักษาโรค “นิ่วต่อมทอนซิล“