อวัยวะและระบบต่างๆ ของร่างกายนั้นทำงานอย่างไม่เคยหยุดพัก นอกเสียจากทำงานน้อยลงในเวลาที่เราพักผ่อนนอนหลับ แต่นั่นก็ไม่เพียงพอสำหรับการฟื้นฟูดูแลความเสื่อม เราจึงต้องหมั่นบำรุงรักษาให้ระบบต่างๆ นั้นทำงานได้อย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ ซึ่ง “การตรวจสุขภาพประจำปี” จะเป็นตัวช่วยสำคัญที่ทำให้เรารู้ว่า ขณะนี้ร่างกายของเราเริ่มสะสมโรคภัยอะไรไว้บ้าง จะได้รีบป้องกันหรือรักษา รวมถึงมีความเสื่อมใดที่ต้องได้รับการดูแลเป็นพิเศษ บ้างหรือไม่…

สิ่งดีๆ ที่ได้จาก “การตรวจสุขภาพ”

บางคนอาจคิดว่า “การตรวจสุขภาพ” เป็นเรื่องสิ้นเปลือง เพราะคิดว่า แค่เราออกกำลังกาย กินอาหารที่มีประโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอ ก็น่าจะเพียงพอแล้วที่จะทำให้สุขภาพดี แต่ในความเป็นจริงแล้ว แม้ว่าเราจะดูแลตัวเองดีแค่ไหน ก็ยังอาจมี “โรค” ที่เริ่มแฝงตัวมาอยู่กับเราก็เป็นได้ ที่สำคัญคือ… กว่าจะแสดงอาการ บางครั้งก็รุนแรงและอาจสายเกินแก้ แต่การตรวจสุขภาพจะช่วยให้เราพบโรคตั้งแต่เนิ่นๆ การรักษาจึงง่ายกว่า และมีโอกาสหายขาดสูงกว่าด้วย

“ตรวจสุขภาพ” เป็นประจำ…ทำให้รู้อะไรบ้าง

รู้ว่าสภาพร่างกายและระบบต่างๆ ของอวัยวะสำคัญๆ ยังทำงานได้ปกติดีหรือไม่
หากตรวจพบความผิดปกติ หรือมีภาวะเสี่ยงที่จะเกิดโรค ก็จะได้ดูแลร่างกายและหาทางป้องกันเพื่อลดโอกาสการเกิดโรค
หากตรวจพบโรคในระยะเริ่มต้นและรีบทำการรักษา ก็มีโอกาสสูงที่จะหายขาด หรือหากเป็นโรคเรื้อรัง ก็จะช่วยให้โรคไม่ลุกลามรุนแรง สามารถควบคุมและป้องกันภาวะแทรกซ้อนได้ดีกว่า
นอกจากการรักษาโรคที่พบ คนไข้ยังจะได้รับคำแนะนำที่ดีจากแพทย์ถึงการดูแลสุขภาพที่ถูกต้องและเหมาะสมกับตนเอง เพราะแต่ละคนก็จะมีปัญหาและปัจจัยเสี่ยงที่แตกต่างกัน
ยิ่งหากใคร ที่มีพฤติกรรมทำลายสุขภาพ เช่น ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ สูบบุหรี่มากๆ บริโภคอาหารที่มีไขมันสูง ติดหวาน ติดเค็ม ก็ยิ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่างๆ ฉะนั้นจึงควรเฝ้าระวังและเข้ารับการตรวจสุขภาพเป็นประจำ

ตรวจสุขภาพ วัยไหน…ควรตรวจอะไร ?

ไม่ว่าจะอยู่ในวัยใด ทุกคนควรได้รับการตรวจสุขภาพประจำปี ทั้งนี้จะมีรายการตรวจที่แตกต่างกันไปตามช่วงวัย เพศ พันธุ์กรรม หรือปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรค เช่น สิ่งแวดล้อม การเดินทาง สุขภาวะอื่นๆ ซึ่งแต่ละคนย่อมไม่เหมือนกัน

วัยเด็ก ต้องตรวจอะไร

ในกลุ่มวัยเด็กจะเป็นการตรวจร่างกาย เพื่อดูการเจริญเติบโตและคัดกรองพัฒนาการเป็นหลัก ซึ่งจะประเมินโดยกุมารแพทย์ รวมถึงการฉีดวัคซีนตามช่วงอายุ เพื่อสร้างภูมิคุ้มกัน ป้องกันการเกิดโรคต่างๆ

วัยทำงานหรือวัยผู้ใหญ่ ควรตรวจอะไร

ในกลุ่มวัยทำงาน คือผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 18-60 ปี จะเป็นการตรวจร่างกาย เพื่อค้นหาความเสื่อมของอวัยวะและโรคต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้น ซึ่งจะมีทั้ง การซักประวัติ ที่แพทย์จะสอบถามประวัติสุขภาพ และกิจวัตรประจำวันของผู้เข้ารับการตรวจ เพื่อนำมาเป็นส่วนหนึ่งของการคัดกรองหาความเสี่ยงโรค เพราะบางโรคก็เกิดจากการถ่ายทอดทางพันธุกรรม เช่น โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคเบาหวาน และยิ่งมีปัจจัยเสี่ยงเพิ่มจากพฤติกรรม เช่น สูบบุหรี่ ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ไม่ออกกำลังกาย กินอาหารไขมันสูง หวานจัด เค็มจัด เหล่านี้ก็จะเป็นองค์ประกอบที่แพทย์จะพิจารณาร่วมด้วย เพื่อการตรวจที่เฉพาะเจาะจงมากขึ้นในบางราย

วัยผู้สูงอายุ ต้องตรวจเพิ่มขึ้นในบางรายการ

กลุ่มผู้สูงอายุ ตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป อวัยวะต่างๆ ก็มักมีความเสื่อมมากขึ้น จึงควรตรวจเพิ่มเติม และต้องหมั่นตรวจเป็นประจำทุกปีอย่าได้ขาด การตรวจอย่างละเอียดนอกเหนือจากการตรวจสุขภาพทั่วไป เช่น การทำงานของหัวใจ ไต สมอง อัลตร้าซาวด์ช่องท้อง รวมทั้งตรวจหาความเสี่ยงของโรคมะเร็งต่างๆ เช่นการส่องกล้องสำไส้ใหญ่

การตรวจร่างกายทั่วไป มักตรวจอะไรบ้าง?

การวัดความดันโลหิต ชีพจร อัตราการหายใจ วัดส่วนสูง ชั่งน้ำหนัก การตรวจเลือด ได้แก่ระดับน้ำตาล ระดับไขมัน การทำงานของไต การทำงานของตับ เป็นต้น
การตรวจเอกซเรย์ทรวงอก การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ การตรวจอัลตร้าซาวด์ช่องท้อง การตรวจปัสสาวะ
ผู้หญิงอายุ 30 ปีขึ้นไป ควรได้รับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก
ผู้หญิงอายุ 40 ปีขึ้นไป ควรได้รับการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม
สำหรับผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป ทั้งผู้หญิงและผู้ชาย ควรเข้ารับการส่องกล้องทางเดินอาหารส่วนล่าง เพื่อคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรง

ร่างกายของเราในแต่ละช่วงวัยต้องการการดูแลที่แตกต่างกัน “การตรวจสุขภาพประจำปี” จึงเป็นสิ่งที่เราควรให้ความสำคัญ และเลือกให้เหมาะสมกับวัยและปัญหาสุขภาพ เพราะจะทำให้เรารู้ว่า ควรดูแลร่างกายตัวเองอย่างไรเพิ่มเติม หรือมีเรื่องใดที่ต้องรักษา เพื่อให้มีความแข็งแรงสมบูรณ์ตามเงื่อนไขเวลาและอายุ…

เพราะ “การลงทุนกับสุขภาพ” ไม่มีคำว่า “สิ้นเปลือง”

นพ. ยุทธสิทธิ์ ธนพงศ์พิพัฒน์
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์ครอบครัว
ศูนย์ส่งเสริมสุขภาพ โรงพยาบาลพญาไท นวมินทร์

การตรวจสุขภาพ เรื่องดีๆ ที่ควรทำเป็นประจำทุกปี