ภาวะ Long COVID คืออะไร?

ภาวะ Long COVID คือภาวะที่เกิดจากการเจ็บป่วยจากการติดเชื้อ COVID-19 ซึ่งอาการเหล่านี้อาจจะเกิดตั้งแต่เริ่มเป็น COVID-19 ต่อเนื่องเป็นระยะยาว หรืออาจจะเกิดขึ้นภายหลังที่หายจากอาการทั้งหมดแล้ว

อาการที่เกิดขึ้น เช่น รู้สึกไม่สบายเหมือนกับไม่หายจากการเจ็บป่วยสักที ที่พบบ่อยคือการหายใจไม่อิ่มและไม่สุด มีอาการเหนื่อย เพลีย มึนศีรษะ คิดอะไรไม่ออก หรือซึมเศร้าและมีภาวะเครียด บางรายอาจปวดเมื่อย ปวดข้อ ใจสั่น โดยมักจะเป็นอยู่ในช่วงราว 1-3 เดือน หลังจากหายจากการติดเชื้อ COVID-19

ปัจจุบันยังไม่ทราบแน่ชัดว่าภาวะ Long COVID เกิดจากอะไร และมีความสัมพันธ์กับการเจ็บป่วยมากน้อยขนาดไหน แต่โดยทั่วไปที่พบในขณะนี้ ผู้ที่ป่วยในช่วงเป็น COVID-19 แม้อาการจะไม่รุนแรงก็สามารถพบภาวะ Long COVID ได้ หรือบางคนที่มีภาวะเจ็บป่วยรุนแรง แต่ว่าไม่พบภาวะ Long COVID เลยก็มี

Long COVID ส่งผลกระทบต่อสุขภาพอย่างไร?

เมื่อเกิดการติดเชื้อ COVID-19 ไวรัสจะทำให้เกิดการอักเสบได้ทั่วร่างกาย ซึ่งอาจจะไปทำลายกล้ามเนื้อหัวใจ เซลล์ประสาท เซลล์สมอง ถุงลมปอด ไต หรืออวัยวะอื่นๆ ซึ่งผลที่ตามมาก็คือทำให้มีอาการของ Long COVID ที่ไม่จำเป็นต้องเหมือนกันในแต่ละคน ทั้งนี้ผู้ที่มีอาการรุนแรงขณะติดเชื้อ อาจทำให้เชื้อไปทำลายอวัยวะและระบบต่างๆ ในร่างกายให้มีความผิดปกติมากกว่าผู้ที่มีอาการน้อย แต่ก็ไม่ใช่ทุกราย

สิ่งที่จะเกิดขึ้นกับปอด จากภาวะ Long COVID

ในช่วงที่เป็น COVID-19 หากไวรัสเข้าไปทำลายถุงลมปอด ซึ่งถุงลมปอดมีหน้าที่ในการแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจน ก็ส่งผลดังนี้

อาการติดเชื้อลงปอดไม่รุนแรงหรือเป็นไม่มาก :หากถุงลมปอดโดนทำลายไม่มาก โอกาสที่จะฟื้นตัวกลับมาปกติก็จะมีได้มาก
อาการติดเชื้อลงปอดรุนแรง : หากถุงลมปอดโดนทำลายไปมาก อาจทำให้ปอดไม่สามารถกลับมาเป็นปกติได้ ถุงลมปอดอาจจะกลายเป็นพังผืด การแลกเปลี่ยนออกซิเจนจึงลดลง

ภาวะ Long COVID ในกลุ่มผู้มีโรคประจำตัว

ภาวะ Long COVID อาจจะมีผลในระยะยาวได้ในคนที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคหอบหืด โรคเบาหวาน โรคปอดติดเชื้อเรื้อรัง หรือว่ามีโรคปอดที่มีทางเดินหายใจอุดกั้นเรื้อรัง ก็จะทำให้โรคเป็นหนักขึ้น และโอกาสที่จะกลับมาเป็นปกติลดลง
สำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน ที่ปกติจะเกิดจากการขาดอินซูลินหรือร่างกายดื้อต่ออินซูลิน การติดเชื้อโควิด-19 จะทำให้เซลล์ของตับอ่อนที่ทำหน้าที่สร้างอินซูลินถูกทำลายได้ การติดเชื้อจึงเป็นปัจจัยหนึ่งที่กระตุ้นให้อาการของโรคเบาหวานเกิดเร็วหรือรุนแรงขึ้น

สังเกตตัวเองเพื่อเช็กอาการ Long COVID

อาการภาวะ Long COVID บางคนอาจจะมีอาการ ไอ มีไข้ มีน้ำมูก ซึ่งผ่านไปเป็นสัปดาห์แม้จะรักษาโควิด-19 หายแล้วแต่ก็ยังมีอาการนั้นๆ อยู่ บางคนมีอาการเป็นสัปดาห์ หรือนาน 1-3 เดือนก็พบได้
ขณะเดียวกัน บางคนอาจจะเริ่มมีอาการ Long COVID หลังจากหายจากโรคไปแล้วหนึ่งสัปดาห์ แต่หลังจากนั้นประมาณ 1-3 เดือน กลับเริ่มมีภาวะ Long COVID เกิดขึ้นอีก ซึ่งอาการของแต่ละคนจะเกิดได้หลายลักษณะไม่เหมือนกัน เช่น

รู้สึกหายใจไม่สุด หายใจไม่อิ่ม เหนื่อย เพลีย เจ็บหน้าอกเวลาหายใจ
รู้สึกว่าคิดอะไรไม่ค่อยออก หัวตื้อๆ
มีปัญหาเกี่ยวกับความจำในระยะสั้น
รู้สึกใจสั่น วิงเวียน
มีอาการปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ
มีความผิดปกติของระบบประสาทการรับรู้การสัมผัส รู้สึกชาเหมือนมีอะไรมาทิ่มผิวหนังบริเวณมือ
อาการผมร่วง เนื่องจากโดยปกติแล้วการติดเชื้อไวรัสจะเกิดการอักเสบทั่วร่างกาย เซลล์จึงถูกทำลาย หากเชื้อกระจายไปทำลายเซลล์ที่เป็นส่วนประกอบของรากผม ก็อาจทำให้ผมร่วงได้ง่ายขึ้น หรืออาจเกิดจากภาวะความเจ็บป่วยอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องก็สามารถทำให้ผมร่วงได้เช่นกัน

ติดเชื้อโควิด-19 ซ้ำ มีโอกาสเป็น Long COVID ซ้ำได้!

ปกติแล้ว หากมีติดเชื้อมารอบแรกจบไป ก็สามารถติดเชื้อซ้ำได้อีก รวมถึงยังมีโอกาสเกิดภาวะ Long COVID ซ้ำได้ด้วย แต่ไม่สามารถตอบได้ว่าจะมีอาการมากหรือน้อยแตกต่างจากรอบแรกอย่างไร

ฟื้นฟูร่างกายอย่างไร? เมื่อ Long COVID มาเยือน

โดยรวมแล้ว ภาวะ Long COVID ไม่มีการรักษาที่จำเพาะ แต่จะเป็นการรักษาตามอาการร่วมกับการทำกายภาพบำบัด และอื่นๆ เช่น

การปรึกษาจิตแพทย์ : เมื่อมีปัญหาทางด้านจิตใจ อารมณ์ มีความเครียด หรือซึมเศร้า
การทำกายภาพบำบัดปอด : เมื่อมีอาการของระบบทางเดินหายใจ เช่น หายใจไม่สุด หายใจไม่อิ่ม จะต้องฝึกการหายใจใหม่
การทำกายภาพบำบัดร่างกาย : คนที่รู้สึกเหนื่อย เพลีย กล้ามเนื้อไม่มีแรง และปวดเมื่อย จะเริ่มต้นด้วยการออกกำลังกายเบาๆ เช่น การเดิน การวิ่งเยาะๆ เพื่อลดอาการภาวะ Long COVID และฟื้นฟูร่างกายให้แข็งแรงขึ้น

และอย่างที่กล่าวมาแล้วว่า อาการ Long COVID ยังไม่มีการรักษาที่จำเพาะเจาะจง ทั้งนี้หากมีความสงสัยใดๆ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อวางแผนการรักษาอย่างเหมาะสม

ภาวะลองโควิด (Long COVID) อาการหลงเหลือเมื่อหายจากโรคโควิด-19