โรคมือ เท้า ปาก คือ โรคอะไรกันแน่?
โรคมือ เท้า ปาก เป็นโรคติดต่อที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสกลุ่มเอนเทอโรไวรัส โดยที่พบบ่อย ได้แก่ คอกแซกกี (Coxsackie) และเอนเทอโรไวรัส 71 (Enterovirus 71 หรือ EV71) โรคนี้เป็นโรคที่พบบ่อยในเด็กเล็ก ซึ่งเด็กเล็กที่อายุต่ำกว่า 5 ปี จะมีความเสี่ยงต่อการเจ็บป่วยรุนแรงมากกว่าเด็กโต

กลุ่มอาการของโรคมือ เท้า ปาก
โรคนี้จะแสดงเป็นกลุ่มอาการ ซึ่งประกอบด้วย อาการไข้ มีผื่น เป็นลักษณะตุ่มน้ำใส หรือตุ่มแดง มีการอักเสบที่ลิ้น เหงือก กระพุ้งแก้ม ผ่ามือ นิ้วมือ และฝ่าเท้า บางครั้งอาจมีตามลำตัว แขน ขาได้ ส่วนแผลในปากจะเป็นแผลกลมเล็กกระจายที่ลิ้น เหงือก กระพุ้งแก้มและเพดานปาก บางรายอาจมีอาการแทรกซ้อนทางระบบประสาท และอาจมีอาการรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ เช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ สมองอักเสบ อัมพาต กล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ อาการปอดบวมน้ำเฉียบพลัน

โรคมือ เท้า ปาก ติดต่อกันทางไหน อย่างไร?
ติดต่อโดยการสัมผัสกับน้ำลาย น้ำมูก หรือสัมผัสกับผื่น ตุ่มน้ำใส และอุจจาระของผู้ป่วย และผู้ที่มีเชื้อโดยไม่มีอาการ เชื้ออาจแพร่โดยผ่านทางมือผู้ที่สัมผัสและไปสัมผัสเด็กคนอื่น เช่น การเปลี่ยนผ้าอ้อมของเด็กเล็ก เชื้ออาจอยู่บนพื้นผิวของสิ่งแวดล้อม เช่น ของเล่นเด็ก ภาชนะในการรับประทานอาหาร ช้อนหรือแก้วน้ำ หากมีการใช้ร่วมกันก็ทำให้เกิดสัมผัสทางอ้อมได้

และแม้อาการป่วยจะทุเลาลงแล้ว แต่ก็ยังอาจแพร่เชื้อได้บ้าง เนื่องจากเชื้อจะถูกขับถ่ายปนออกมากับอุจจาระเป็นระยะๆ ได้นาน 6-8 สัปดาห์ จึงนับว่าเป็นโรคที่ติดต่อกันง่าย เนื่องจากเชื้ออยู่ในสิ่งแวดล้อมได้นาน และตัวเชื้อไวรัสไม่มีเปลือกหุ้ม จึงทนต่อน้ำยาฆ่าเชื้อประเภทแอลกอฮอล์

อาการที่รุนแรงของโรคมือเท้าปาก
แม้ผู้ป่วยโดยทั่วไปส่วนใหญ่อาการมักไม่รุนแรง โดยมีเพียงอาการไข้และผื่น ซึ่งไข้มักจะหายใน 2-3 วัน และผื่นจะค่อยๆ ดีขึ้นใน 7-10 วัน แต่ก็พบผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงได้ เช่น

เด็กที่มีอาการแทรกซ้อนรุนแรงและเสียชีวิต ส่วนใหญ่มีสาเหตุเกิดจากการติดเชื้อ Enterovirus 71 (EV71)
รายที่มีอาการรุนแรงอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ และในรายที่รอดชีวิต อาจมีความผิดปกติทางระบบประสาทตามมา
บางรายอาจมีอาการแทรกซ้อนทางระบบประสาท เช่น อาการชัก ซึม อาเจียน เยื่อหุ้มสมองอักเสบ สมองอักเสบ อัมพาต กล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียกเฉียบพลัน กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ อาการปอดบวมน้ำเฉียบพลัน

โรคมือ เท้า ปาก เกิดขึ้นได้ในช่วงไหนของปี
ประเทศไทย โรคมือ เท้า ปาก เกิดแบบประปรายได้ตลอดทั้งปี และมีช่วงที่มีการระบาดมากๆ ในเดือนมิถุนายน-กันยายน หรือช่วงฤดูฝน บางปีพบการระบาดในช่วงเวลาที่ต่างออกไป เช่น ในปี 2020 พบมีการระบาดมากในช่วงเดือนกันยายน-ธันวาคม และเนื่องจากโรคเกิดได้ตลอดปี การระมัดระวังตัวหรือการป้องกันการสัมผัสโรคจึงเป็นสิ่งที่ทำได้ยากมากๆ

การป้องกันและรักษาโรคมือเท้าปาก

1.การแยกผู้ป่วยและป้องกันการสัมผัสกับผู้ป่วย
เด็กป่วยควรให้อยู่บ้าน ไม่ให้มาเล่นกับเด็กคนอื่น บางครั้งอาจมีความจำเป็นต้องปิดโรงเรียนหรือสถานเลี้ยงเด็กชั่วคราว หากมีการระบาดเกิดขึ้นไม่ควรนำเด็กเล็กไปในที่ชุมชนที่มีคนมากๆ เช่น สนามเด็กเล็ก ห้างสรรพสินค้า

2.รักษาสุขอนามัยตัวเองและสิ่งแวดล้อม
เพราะโรคนี้มักเกิดในกลุ่มเด็กทารกและเด็กเล็กซึ่งอยู่รวมกันในโรงเรียนหรือสถานเลี้ยงดูเด็ก จึงควรเน้นเรื่องการล้างมือทำความสะอาดของเล่นและสิ่งแวดล้อม

3.การป้องกันด้วยวัคซีน EV71
เป็นการป้องกันโรคมือ เท้า ปาก ที่เกิดจาการติดเชื้อ Enterovirus 71 (EV71) ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของโรคที่มีอาการรุนแรงและอาจเสียชีวิต

การรักษา
ปัจจุบันยังไม่มีวิธีการรักษาที่จำเพาะ เป็นเพียงการรักษาตามอาการของโรคที่พบ

การฉีดวัคซีนควรฉีดอย่างไร

ฉีดทั้งหมด 2 เข็ม เว้นระยะห่างระหว่างเข็ม 1 เดือน
อายุที่แนะนำสำหรับฉีดวัคซีนคือ 6 เดือน ถึง 5 ปี

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
ศูนย์สุขภาพเด็ก
โรงพยาบาลพญาไท 3 ชั้น 4
โทร. 02-467-1111 ต่อ 3419

ปกป้องลูกน้อย ให้ห่างไกลโรคมือเท้าปาก จากเชื้อ อีวี 71