Cardio Pulmonary Exercise Test (CPET) เป็นการตรวจสมรรถภาพหัวใจและปอดไปพร้อมกัน ด้วยเทคโนโลยีการตรวจวัดอัตราการเผาผลาญออกซิเจนสูงสุดของร่างกายในขณะออกกำลังกาย (VO2Max) ที่สามารถบอกอัตราการบีบหัวใจและปอดออกมาเป็นตัวเลข รายงานอัตราการเต้นของหัวใจสูงสุดในขณะออกกำลังกาย อัตราการหายใจสูงสุดขณะออกกำลังกายเต็มที่ ปริมาตรอากาศที่ใช้ในการหายใจเพื่อออกกำลังกายเต็มที่ ด้วยการคำนวณออกมาได้อย่างแม่นยำ ทำให้เรามั่นใจในการออกกำลังกายมากขึ้น

Vo2 Max คืออะไร สำคัญอย่างไร…?

Maximal Oxygen Consumption หรือ VO2 max คืออัตราการใช้ออกซิเจนสูงสุดของร่างกายในขณะออกกำลังกาย ค่าดังกล่าวสะท้อนถึงความฟิตในร่างกายของผู้ทดสอบในช่วงเวลานั้นๆ สามารถตรวจประเมินได้โดยการให้ออกกำลังกาย และวัดก๊าซที่ผู้ทดสอบหายใจเข้า – ออก รวมถึงค่า VO2 max ยังทำให้รู้ถึงการตอบสนองของระบบเผาผลาญอาหาร ระบบการหายใจ อัตราการเต้นหัวใจ Heart Rate Zone and Training Plan ค่าความเร็วในการวิ่งและหลอดเลือดต่อการออกกำลังกายอีกด้วย นั่นหมายถึงยิ่งได้ค่าสูงมากเท่าไร แสดงถึงความฟิต และความแข็งแรงมากเท่านั้น

เหมาะกับใครบ้าง ?

นักวิ่งสมัครเล่น ที่เตรียมพร้อมก่อนลงวิ่งรายการใหญ่ และต้องการวางแผนฝึกซ้อมที่เหมาะสม
คนที่ออกกำลังกายเป็นประจำ
นักกีฬามืออาชีพ ที่ต้องการวางแผนการฝึกให้ทะลุขีดจำกัดของตัวเอง
คนที่ไม่ได้ออกกำลังกายมานาน และต้องการกลับไปออกกำลังกายอีกครั้ง
ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง หรือเคยมีภาวะหัวใจล้มเหลว
ผู้ที่มีปัญหาด้านระบบทางเดินหายใจและปอด
ผู้ที่มีภาวะอ้วน หรือมี BMI เกิน 23

ขั้นตอนการทดสอบ

นิยมทดสอบด้วยการวิ่งบนลู่วิ่ง (Treadmill) หรือการปั่นจักรยาน (Stationary bike Cycling) ขึ้นอยู่กับรูปแบบที่ผู้ทดสอบเลือก โดยใส่หน้ากากเพื่อวัดก๊าซที่ผู้ทดสอบหายใจเข้า–ออก ใส่แถบคาดหน้าอกเพื่อวัดอัตราการเต้นของหัวใจ และติดขั้วไฟฟ้าเพื่อวัดคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG 12 leads) ใช้ระยะเวลาในการทดสอบโดยประมาณ 30 นาที และพบแพทย์เพื่อสรุปผลการทดสอบประมาณ 30 นาที โดยแบ่งเป็น 4 ขั้นตอน ดังนี้

ยืน หรือนั่งนิ่งๆ หายใจเข้า – ออกตามปกติ เพื่อประเมินภาวะปกติก่อนออกกำลังกาย
เริ่มเดิน หรือปั่นจักรยานเบาๆ เพื่ออบอุ่นร่างกาย (Warm Up)
เมื่อเริ่มทดสอบ เครื่องจะทำการปรับความหนักของการออกกำลังกายให้มากขึ้นตามโปรแกรมตรวจ โดยขณะที่ผู้ทดสอบเดิน หรือปั่นจักรยานจะมีการบันทึกอัตราการเต้นของหัวใจ คลื่นไฟฟ้าหัวใจ และอาการของผู้ทดสอบตลอดเวลา
ผู้ทดสอบจะออกกำลังจนถึงระดับที่ออกแรงเต็มที่ หลังจากถึงจุดที่ออกแรงเต็มที่ แพทย์จะปรับเครื่องให้ช้าลง โดยผู้ทดสอบยังจำเป็นต้องค่อยๆ เดิน หรือปั่นแบบช้าๆ จนกระทั่งเครื่องหยุด ซึ่งแพทย์จะยังคงบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจ พร้อมวัดความดันโลหิตเป็นระยะต่อไปจนครบ 3-5 นาที หรือนานกว่านั้นหากพบความผิดปกติ

ข้อบ่งชี้ทางการแพทย์สำหรับการทำทดสอบด้วย Vo2 Max

จำแนกผู้ป่วยตามความเสี่ยงและพยากรณ์โรค เช่น ในกลุ่มผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลว เพื่อนำมาใช้ประเมินความพร้อมก่อนการผ่าตัด
ใช้ร่วมกับการกำหนดโปรแกรมการออกกำลังกายในผู้ป่วยกลุ่มต่างๆ เช่น DM, HT, DLP, CAD
ใช้ในการประเมินผลหลังการรักษา
ใช้วัดความสามารถในการออกกำลังกาย หรือที่เรียกว่า ประเมินความฟิตของร่างกาย
ใช้วินิจฉัยแยกโรค เพื่อหาสาเหตุของภาวะเหนื่อย หรือภาวะหายใจลำบาก

การตรวจ Cardio Pulmonary Exercise Test (CPET) เป็นการทดสอบที่มีความสำคัญในการประเมินสมรรถภาพของหัวใจและปอด โดยการตรวจวัดค่า VO2 Max ที่สะท้อนถึงความฟิตของร่างกาย ให้คุณได้รู้ขีดจำกัดของตัวเอง เพื่อให้คุณได้ออกกำลังให้เหมาะสม รวมถึงวางแผนพัฒนาการฝึกให้ทะลุขีดจำกัดของตัวเองอย่างถูกต้อง และมีประสิทธิภาพ โดยศูนย์หัวใจ โรงพยาบาลพญาไท พหลโยธิน พร้อมให้การดูแลในช่วงก่อน ขณะตรวจ และหลังการตรวจ ภายใต้การดูแลของทีมสหสาขาที่มีความพร้อมและความชำนาญ โดยแพทย์เฉพาะทางด้านหัวใจและหลอดเลือด นักกายภาพบำบัด แพทย์ผู้ชำนาญการด้านเวชศาสตร์การกีฬา และนักกำหนดอาหาร ที่พร้อมดูแล ให้คำแนะนำ ช่วยวางแผนออกแบบโปรแกรมการออกกำลังกายที่เหมาะสมเฉพาะรายบุคคล

นพ. นิธิ สัมมาชีพวิศวกุล
อายุรแพทย์โรคหัวใจ
โรงพยาบาล พญาไท พหลโยธิน

วัดความฟิตก่อนออกกำลังกายด้วย Cardio Pulmonary Exercise Test (CPET)