การป่วยเป็นโรคริดสีดวงทวาร นับเป็นเรื่องน่าอายที่น้อยคนนักจะกล้ายอมรับ นั่นทำให้การเดินเข้ามาพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยอาการที่เป็นอยู่ กลายเป็นสิ่งที่ถูกละเลย ทั้งที่เป็นเรื่องสำคัญ! แต่เพราะความเข้าใจในปัญหานี้ พญ.นรสรา วิทยาพิพัฒน์ ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการผ่าตัดส่องกล้อง ศูนย์ศัลยกรรมเทคโนโลยีชั้นสูง (ASIT) รพ.พญาไท 3 จึงอยากแนะนำให้คนที่มีความเสี่ยง หรือมีความผิดปกติเกี่ยวกับระบบขับถ่ายทุกคนเข้ามาตรวจเช็คอาการ เพราะการเป็นริดสีดวง ไม่ได้น่าอายหรือน่ากลัวอย่างที่คิด

ริดสีดวงทวาร… เกิดจากอะไรได้บ้าง

คุณหมอนรสรา อธิบายว่า จริงๆ ไม่มีสาเหตุที่แน่ชัดว่าริดสีดวงทวารเกิดจากอะไร แต่โดยมากมักเกิดจากแรงกดหรือความดันในช่องท้องหรือช่องปอด ซึ่งการเกิดแรงดันนี้อาจเกิดจาก “การเบ่ง” อย่างคนไข้ที่มีปัญหาเรื่องระบบขับถ่าย ท้องผูก เวลาขับถ่ายก็จะออกแรงเบ่งมากและบ่อยครั้ง รวมไปถึงการมีโรคอื่นๆ เช่น โรคถุงลมโป่งพอง ซึ่งทำให้เกิดแรงดันบริเวณช่องปอดได้

ชอบนั่งเล่นโทรศัพท์ตอนเข้าห้องน้ำ…อีกหนึ่งพฤติกรรมเสี่ยงริดสีดวง!

การนั่งเล่นโทรศัพท์ควบคู่ไปด้วยระหว่างอุจจาระก็เป็นพฤติกรรมเสี่ยงได้ โดย คุณหมอนรสรา บอกว่าการเล่นโทรศัพท์ระหว่างเข้าห้องน้ำ จะทำให้เราใช้เวลาในการขับถ่ายนานยิ่งขึ้น และมักเกิดการขับถ่ายไม่สุด เกิดการเบ่งซ้ำหลายครั้ง ซึ่งเท่ากับเราถ่ายอุจจาระมากกว่า 1 ครั้ง ในบางรายอาจเกิดการเบ่งมากถึง 10 ครั้ง ทั้งที่เข้าห้องน้ำแค่ครั้งเดียว!

คนไข้ส่วนใหญ่ พบแพทย์ด้วยอาการแบบไหน

คุณหมอนรสรา บอกว่าโรคริดสีดวงทวารจะมีอยู่ด้วยกันหลายระดับ อย่างคนไข้ที่เข้ามารับการรักษาจะมาด้วยอาการมีเลือดออก ซึ่งมักจะอยู่ในระดับ 1-2 การรักษาก็อาจจะไม่ต้องถึงขั้นผ่าตัด แค่รักษาด้วยการให้ยาก็เพียงพอแล้ว แต่ถ้าเป็นริดสีดวงในระดับ 3-4 มีโอกาสต้องรักษาด้วยการผ่าตัดสูง!

การเติบโตของริดสีดวงแต่ละระดับ ใช้เวลานานไหม

การเติบโตของริดสีดวงทวารแต่ละระดับนั้นไม่สามารถบอกระยะเวลาที่แน่ชัดได้ อย่างเคสที่คนไข้มาด้วยริดสีดวงระดับที่ 2 แต่พอมีการขับถ่ายหรือการเบ่งแรง ความรุนแรงก็สามารถเพิ่มขึ้นเป็นระดับ 3 ได้

ผ่าริดสีดวง ไม่เจ็บอย่างที่คิด… ด้วยเทคนิค Painless Surgery

อย่างที่ทราบกันดีว่าริดสีดวงทวารนั้นมี 2 ชนิดคือริดสีดวงภายในและภายนอก โดยคุณหมอนรสรา บอกว่า การผ่าตัดริดสีดวงภายใน มีเทคนิคการผ่าค่อนข้างหลากหลาย และเจ็บปวดไม่มาก ต่างกับริดสีดวงภายนอกที่มีความเจ็บปวดมากกว่า ซึ่งการผ่าตัดด้วยเทคนิคตัดเย็บอัตโนมัติจะช่วยลดความเจ็บปวดให้กับผู้ป่วยได้

หลังผ่าตัด ใช้เวลาพักฟื้นไม่นาน

คุณหมอนรสรา บอกว่า หลังการผ่าตัด หากคนไข้อยากกลับบ้านในวันนั้นเลยก็สามารถทำได้ แต่หากคนไข้ไม่ติดธุระด่วน แพทย์ก็แนะนำให้นอนพักฟื้นที่โรงพยาบาล 1 คืน เพื่อดูอาการ

เป็นริดสีดวงซ้ำ หลังผ่าตัด… เป็นไปได้แค่ไหน

หลังการผ่าตัด คนไข้จะมีอาการหน่วงๆ เล็กน้อยแต่ก็สามารถขับถ่ายหรือออกแรงเบ่งได้ตามปกติ ส่วนโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้หรือไม่นั้น คุณหมอนรสรา บอกว่ายังไม่เคยพบเคสลักษณะนั้นมาก่อน แต่น่าจะใช้เวลา 3-5 ปี ทั้งนี้ คนไข้เองก็ต้องปรับพฤติกรรมเพื่อลดความเสี่ยงด้วยเหมือนกัน

คุณหมอนรสรา ทิ้งท้ายว่า “ไม่ว่าจะเป็นโรคอะไร เราควรพบแพทย์เพื่อเข้ารับการวินิจฉัยอย่างละเอียด เพราะบางครั้งอาจไม่ใช่อาการของริดสีดวงทวารเสมอไป คนไข้บางรายเป็นมะเร็งลำไส้หรือมะเร็งทวารหนัก บางรายเป็นฝีซึ่งพบได้บ่อย ด้วยลักษณะอาการที่คล้ายคลึงกัน… และการตรวจพบเร็วตั้งแต่ระยะแรกๆ อาจไม่จำเป็นต้องรักษาด้วยการผ่าตัด”

พญ.นรสรา วิทยาพิพัฒน์
ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการผ่าตัดส่องกล้อง
ศูนย์ศัลยกรรมเทคโนโลยีชั้นสูง (ASIT) โรงพยาบาลพญาไท 3

“ริดสีดวง” ไม่ใช่เรื่องน่าอาย... ตรวจพบเร็ว อาจไม่ต้องผ่า