โรค IPD (Invasive Pneumococcal Disease) อันตรายแค่ไหน?

โรค IPD เกิดจากเชื้อแบคทีเรียนิวโมคอคคัส ซึ่งอาศัยอยู่บริเวณโพรงจมูกและลำคอของเด็ก ๆ เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันของเด็กเล็กยังพัฒนาไม่สมบูรณ์ จึงทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้ออย่างรุนแรง โดยโรคที่อาจเกิดขึ้น ได้แก่ :

เยื่อหุ้มสมองอักเสบ: มีอาการไข้สูง ชัก ซึม คอแข็ง
หูชั้นกลางอักเสบ: ปวดหู ร้องงอแง
ปอดบวม: หอบเหนื่อย หายใจลำบาก
การติดเชื้อในกระแสเลือด: อาจส่งผลต่อการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ

แม้การรักษาอาจช่วยชีวิตได้ แต่ผู้ป่วยบางรายอาจเผชิญกับความพิการถาวร เช่น สูญเสียการได้ยิน หรือสมองพิการ โรคนี้เป็นสาเหตุอันดับหนึ่งของการเสียชีวิตในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี และสามารถป้องกันได้ด้วยวัคซีน

เชื้อ IPD ในประเทศไทย

ปัจจุบันทั่วโลกพบเชื้อ IPD มากกว่า 100 สายพันธุ์ โดยสายพันธุ์ที่พบบ่อยในประเทศไทย ได้แก่:

สายพันธุ์ 19A, 15B, และ 10A สายพันธุ์เหล่านี้มีความรุนแรงและมักดื้อยา การป้องกันจึงเป็นเรื่องสำคัญ

ใครบ้างที่เป็นกลุ่มเสี่ยงต่อโรค IPD?

เด็กเล็ก โดยเฉพาะอายุต่ำกว่า 5 ปี
เด็กในช่วงวัยนี้มีภูมิคุ้มกันที่ยังไม่แข็งแรงเพียงพอ ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อ IPD ได้ง่าย
เด็กที่มีโรคประจำตัวหรือภาวะสุขภาพที่บกพร่อง
กลุ่มเด็กที่มีปัญหาสุขภาพดังต่อไปนี้ มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรค IPD:

- - โรคปอด เช่น หอบหืดรุนแรง
  - โรคหัวใจ
  - โรคตับ และ โรคไต
  - เบาหวาน
  - ภาวะไม่มีม้าม หรือ การทำงานของม้ามบกพร่อง
  - โรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง จากสาเหตุต่าง ๆ เช่น การติดเชื้อเรื้อรังหรือการรักษาด้วยยา
  - เด็กที่เสี่ยงต่อ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ เช่น ผู้ที่มี น้ำไขสันหลังรั่ว (CSF leak) หรือใส่ ชุดประสาทหูเทียม (Cochlear Implantation)

ผู้ใหญ่ที่มีความเสี่ยง

ผู้ใหญ่ที่อายุ 50 ปีขึ้นไป
ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน โรคหัวใจ โรคปอดเรื้อรัง หรือภาวะที่ส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน

วัคซีน IPD: การป้องกันที่ดีที่สุด

ปัจจุบันมีวัคซีนป้องกันเชื้อนิวโมคอคคัส 2 ชนิด ได้แก่:

ชนิดคอนจูเกต (PCV): กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดี เหมาะสำหรับเด็กเล็กตั้งแต่ 6 สัปดาห์ขึ้นไป
ชนิดโพลีแซคคาไรด์ (PPSV): ใช้ในผู้ใหญ่ แต่ไม่เหมาะสำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี

วัคซีน IPD 20 สายพันธุ์ (PCV20)

วัคซีนรุ่นใหม่ล่าสุดนี้ครอบคลุมเชื้อแบคทีเรียสายพันธุ์ที่ก่อโรครุนแรงได้มากขึ้นถึง 20 สายพันธุ์ เมื่อเทียบกับวัคซีนรุ่นก่อนหน้า เช่น:

PCV13: ครอบคลุม 13 สายพันธุ์
PCV15: ครอบคลุม 15 สายพันธุ์

ข้อดีของวัคซีน PCV20:

ครอบคลุมเชื้อแบคทีเรียมากขึ้น
พัฒนาจากวัคซีนที่มีประสิทธิภาพสูงและปลอดภัย
ใช้ได้ในทุกช่วงวัย ตั้งแต่ 6 สัปดาห์ขึ้นไป
กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ยาวนาน
ลดการแพร่กระจายของเชื้อในครอบครัว

คำแนะนำการฉีดวัคซีนป้องกันโรค IPD สำหรับเด็ก

เด็กเล็กจัดเป็นกลุ่มเสี่ยงที่มีโอกาสติดเชื้อนิวโมคอคคัส (IPD) ได้ง่าย โดยเฉพาะเด็กที่มีอายุน้อยมาก ยิ่งมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้น

คำแนะนำจากสมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย:

แนะนำให้เด็กเล็กรับวัคซีนป้องกัน IPD ชนิดคอนจูเกต (PCV) ตั้งแต่อายุ 2 เดือน
วัคซีนนี้ควรฉีดทั้งหมด 4 เข็ม ตามกำหนดดังนี้:
1. เข็มแรก: อายุ 2 เดือน
2. เข็มที่สอง: อายุ 4 เดือน
3. เข็มที่สาม: อายุ 6 เดือน
4. เข็มกระตุ้น: อายุ 12 เดือน

สำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 18 ปีที่มีโรคประจำตัว

หากเคยได้รับวัคซีนชนิดเก่า (PCV13 หรือ PCV15) ครบแล้ว ควรพิจารณารับวัคซีนชนิดใหม่ที่ครอบคลุม 20 สายพันธุ์ (PCV20) เพื่อเพิ่มการป้องกัน
การตัดสินใจเกี่ยวกับการฉีดวัคซีนเพิ่มเติม ควรปรึกษาแพทย์เพื่อขอคำแนะนำที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายและความเสี่ยงของเด็ก

ข้อควรรู้เกี่ยวกับวัคซีน IPD 20 สายพันธุ์ (PCV20)

วัคซีน IPD 20 สายพันธุ์ หรือ PCV20 เป็นวัคซีนที่พัฒนาขึ้นเพื่อป้องกันโรคปอดบวมและการติดเชื้อที่เกิดจากแบคทีเรีย Streptococcus pneumoniae หรือที่เรียกกันว่า “เชื้อนิวโมคอคคัส” หรือ “เชื้อ IPD” มีจุดเด่นที่สำคัญดังนี้ :

ครอบคลุมเชื้อแบคทีเรียได้หลากหลายสายพันธุ์

วัคซีน PCV20 ครอบคลุมเชื้อนิวโมคอคคัสถึง 20 สายพันธุ์
ป้องกันโรคได้กว้างขวางกว่าวัคซีนรุ่นก่อนหน้า เช่น PCV13 และ PCV15

พัฒนามาจากวัคซีนที่มีประสบการณ์ยาวนาน

PCV20 ได้รับการพัฒนาต่อจากวัคซีน PCV13 ซึ่งถูกใช้อย่างแพร่หลายทั่วโลกมากกว่า 20 ปี
มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันโรคและได้รับการยอมรับในด้านความปลอดภัย

เหมาะสำหรับทุกช่วงวัย

วัคซีนนี้สามารถใช้ได้ตั้งแต่อายุ 6 สัปดาห์ขึ้นไป
ครอบคลุมทั้งเด็กเล็กและผู้ใหญ่ รวมถึงผู้สูงอายุ

กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดียิ่งขึ้น

PCV20 เป็นวัคซีนชนิดคอนจูเกตที่มีการเพิ่มโปรตีนในโครงสร้างของวัคซีน
ส่งผลให้สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดีและยาวนานกว่าวัคซีนชนิดโพลีแซคคาไรด์

ได้รับการอนุมัติสำหรับการป้องกันโรค IPD

วัคซีนนี้ผ่านการอนุมัติจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) สำหรับการป้องกันโรค IPD และโรคติดเชื้อจากนิวโมคอคคัสในทุกกลุ่มวัย

ปลอดภัยและมีผลข้างเคียงเล็กน้อย

วัคซีน PCV20 มีความปลอดภัยสูง โดยผลข้างเคียงที่พบบ่อยคือ ปวด บวม หรือแดงบริเวณที่ฉีด ซึ่งมักจะหายเองภายใน 2-3 วัน
สามารถใช้ได้แม้ในกลุ่มผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง

"ไอพีดี" ภัยร้ายใกล้ตัวลูก ป้องกันด้วยวัคซีน