Tavi ย่อมาจากคำว่า Trans catheter Aortic Valve Implantation เป็นการรักษาโรคลิ้นหัวใจแอออร์ติคตีบโดยไม่ต้องผ่าตัดเปิดหน้าอก ไม่ต้องใช้เครื่องหัวใจและปอดเทียม ซึ่งโรคลิ้นหัวใจตีบนี้มักจะมีสาเหตุมาจากการที่หินปูนเกาะบริเวณลิ้นหัวใจแอออร์ติค พบมากในกลุ่มคนไข้สูงอายุ ตั้งแต่อายุ 60 ปีขึ้นไป เมื่อลิ้นหัวใจตีบ หัวใจห้องซ้ายล่างต้องทำงานหนักมากขึ้นเพื่อที่จะปั๊มเลือดออกจากหัวใจ อาจส่งผลให้หัวใจวายได้ในอนาคต โดยทั่วไปแล้วโรคนี้มักจะไม่แสดงอาการจึงทำให้คนไข้ไม่รู้ แต่เมื่อเริ่มมีอาการมักจะรุนแรงจนอันตรายถึงแก่ชีวิต

สาเหตุของการเกิดหินปูนที่ลิ้นหัวใจ

ลิ้นหัวใจตีบเป็นกระบวนการของลิ้นที่เสื่อมตามวัย และเกิดจากมีหินปูนไปเกาะที่ลิ้นหัวใจ ลิ้นที่มักจะเกิดปัญหาคือลิ้นหัวใจที่อยู่ซีกซ้าย เพราะเป็นส่วนที่ทำงานหนักที่สุด มีการกระแทก ลิ้นหัวใจเปิดปิดแรง เพราะต้องส่งเลือดไปหล่อเลี้ยงร่างกาย เมื่ออายุมากขึ้นหัวใจทำงานหนักมานาน..เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดหินปูนเกาะที่ลิ้นหัวใจได้

อาการเตือน…ที่สังเกตได้

ในคนไข้สูงอายุที่มาตรวจหัวใจแพทย์จะใช้วิธีฟังเสียงหัวใจ หากมีเสียงที่ผิดปกติก็ต้องหาสาเหตุเพิ่มเติม แต่โรคลิ้นหัวใจตีบมักไม่มีอาการจนกระทั่งเกิดการตีบอย่างรุนแรง โดยอาการที่สามารถสังเกตได้ เช่น แน่นหน้าอก เป็นลม หน้ามืด และหัวใจวาย หากตีบรุนแรงและมีอาการบ่งชี้มักจะมีชีวิตอยู่ได้เพียง 2 ปีเท่านั้น เนื่องจากหัวใจไม่สามารถทำงานได้เต็มประสิทธิภาพเหมือนเดิมแล้ว

TAVI การรักษาที่ช่วยให้คนไข้ฟื้นตัวไวขึ้น

การรักษาโรคลิ้นหัวใจตีบแบบดั้งเดิมคือการผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจ แต่เนื่องจากคนไข้ส่วนใหญ่อายุเยอะแล้ว การพักฟื้นหลังผ่าตัดจึงนานกว่าคนไข้ทั่วไปเพราะร่างกายฟื้นตัวช้า แม้ว่าโดยปกติแล้วการผ่าตัดจะมีความสำเร็จสูง แต่ก็มีกระบวนการที่ซับซ้อนมากกว่า ต้องผ่าตัดเปิดกระดูก ใช้เครื่องช่วยหายใจและปอดเทียม TAVI หรือการใช้วิธีฝังลิ้นหัวใจเทียมขนาดเล็กเข้าไปในเส้นเลือดแดงบริเวณขาหนีบ จึงเข้ามาเพื่อช่วยให้ผู้ป่วยไม่ต้องผ่าตัด แผลมีขนาดเล็กมาก ทำให้คนไข้ไม่ต้องพักฟื้นนาน

TAVI ได้ผลลัพธ์ที่ดีเหมือนผ่าตัด

ในอดีตเราจะเลือกวิธีนี้ในคนไข้ที่มีความเสี่ยงต่อการผ่าตัดหัวใจแบบมาตรฐานมาก การรักษาด้วย TAVI จะทำได้เมื่อคนไข้ไม่สามารถผ่าตัดได้ เช่น อายุมากแล้ว เคยผ่าตัดหัวใจมาก่อน หรือเป็นอัมพฤกษ์อัมพาต ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ จากการศึกษาพบว่าการรักษาด้วย TAVI มีผลดีกว่าการผ่าตัดแบบปกติมากคือเกิดภาวะแทรกซ้อนน้อยกว่า เสียชีวิตน้อยกว่า และผลของการรักษาได้ผลดี ต่อมาจึงใช้วิธีนี้ในคนไข้ที่สามารถผ่าตัดแบบปกติได้ แต่มีอายุมาก เช่น อายุมากกว่า ๗๐ ปี ผลการรักษาในคนไข้กลุ่มนี้ TAVI ให้ผลที่ไม่ด้อยกว่าการผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจ แต่คนไข้ฟื้นตัวเร็ว มีภาวะแทรกซ้อนและโอกาสเสียชีวิตจากการรักษาใกล้เคียงการผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นแอออร์ติค เมื่อได้รับการรักษาด้วย TAVI จะได้ผลที่ค่อนข้างดีต่อร่างกาย เมื่อลิ้นหัวใจสามารถเปิดออกได้แล้ว อาการหัวใจวายก็จะไปหายทันที ซึ่งได้ผลดีเหมือนการผ่าตัดหัวใจแบบดั้งเดิม และข้อดีคือคนไข้ไม่กลัวเพราะไม่มีแผลผ่าตัด ฟื้นตัวได้เร็ว และมีภาวะแทรกซ้อนหลังการผ่าตัดไม่มาก ในปัจจุบันยังไม่มีผลการรักษาด้วย TAVI ในระยะยาวเช่นนานกว่า ๕ ปี ในคนไข้อายุไม่มากการผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจก็ยังน่าจะเป็นวิธีที่ดีและเหมาะสมที่สุด เพราะมีผลระยะยาวมากถึง ๒๐ ปี

นพ. กิตติชัย เหลืองทวีบุญ

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านหัวใจหลอดเลือดและทรวงอก

ศูนย์หัวใจ โรงพยาบาลพญาไท 2

TAVI ซ่อมลิ้นหัวใจโดยไม่ต้องผ่าตัด